Sunday, May 31, 2009

Τόμι Τσονγκ


Εχτές το βράδυ, είχα πάει να δω κάτι φίλους στο Γούντλαντ Χιλς (Woodland Hills) το οποίο βρίσκεται στα βάθη της περιοχής του Λος Άντζελες, στη φημισμένη κοιλάδα (Valley –όπως λέμε «valley girls»). Τέλος πάντων, επιστρέφοντας στο σπίτι, άνοιξα το ραδιόφωνο και έπεσα στη ραδιοφωνική εκπομπή Love Line η οποία είχε προσκεκλημένο τον Τόμι Τσονγκ (Tommy Chong) από τους Τσιτς και Τσονγκ (Cheech and Chong).

Ο Τσονγκ μιλούσε για την πρόσφατη σύλληψή του επειδή δέχτηκε να μπει το πρόσωπό του επάνω σε έναν ναργιλέ για χασίς/φούντα. Ο οικοδεσπότης τον ρώτησε κάτι του τύπου «Μετανιώνεις;» ή κάτι τέτοιο και ο Τόμι απάντησε «Όχι. Μόνο από τα λάθη σου μαθαίνεις –δε μαθαίνεις ποτέ από τις επιτυχίες σου».

Την ατάκα αυτή τη βρήκα ευφυέστατη. Και έχει άμεση σχέση με αυτά που έλεγα πρόσφατα εδώ πέρα. Οι περισσότεροι άνθρωποι, όταν κάνουν κάποια διαλογιστική άσκηση όπως το Ζαζέν, ελπίζουν να την κάνουν με επιτυχία. Και παρότι οι φίλοι μας στη Σαηεντολογία και διάφοροι άλλοι εγγυώνται ότι οι τεχνικές τους θα έχουν επιτυχία, κανένας σοβαρός δάσκαλος του Ζεν δεν πρόκειται ποτέ να υποσχεθεί κάτι τέτοιο –στην πραγματικότητα, αν δει κανείς από τη βουδιστική σκοπιά αυτό που είπε ο Τόμι Τσονγκ, ο πραγματικός ορισμός της επιτυχίας είναι ότι πρόκειται για οποιαδήποτε εμπειρία από την οποία δεν αποκόμισες κάτι πολύτιμο.

Όταν προσδιορίζουμε μια εμπειρία ως επιτυχημένη, αυτό που εννοούμε είναι ότι οραματιστήκαμε μια συγκεκριμένη έκβαση που θέλαμε να κατορθώσουμε, καταβάλλαμε τις προσπάθειές μας προς την κατεύθυνση αυτή και στο τέλος πήραμε κάτι που θέλαμε. Πριν από κάνα-δυο μήνες, αγόρασα ένα μοντέλο Γκοτζίλα της Billiken, ακολούθησα τις οδηγίες που είχε μέσα και Τα-Ταααα! έχω πλέον το τελειωμένο μοντέλο πάνω στο ράφι μου. Τα χέρια του δεν είναι ακριβώς σωστά βαλμένα στο σώμα και το βάψιμο που έκανα στα δόντια δε βγήκε ακριβώς όπως το ήθελα, όμως είμαι αρκετά ικανοποιημένος που τελείωσα το πρότζεκτ με επιτυχία.

Το συγκεκριμένο
μοντέλο επιτυχίας, λειτουργεί σε πολλές περιπτώσεις. Όμως δε λειτουργεί καθόλου στην άσκηση του Ζεν και είναι κρίμα όταν ο κόσμος το εφαρμόζει στο Ζεν –κάτι που κάνουν πάαααρα πολλοί– επειδή χάνει εντελώς την ουσία της άσκησης. Ίσως οι φορές που αισθάνεστε τη λιγότερη επιτυχία μετά από ένα κάθισμα να είναι οι πιο πολύτιμες, ενώ οι φορές που αισθάνεστε ότι πετύχατε κάτι να είναι οι φορές που κάνατε την άσκηση λάθος.

Αυτό που κάνεις στο Ζαζέν, είναι να κάθεσαι ήσυχα και να μελετάς οτιδήποτε συμβαίνει τη στιγμή που ασκείσαι. Και όταν λέω «μελετάς», δεν εννοώ να το εξετάζεις διανοητικά –μελετάς τον εαυτό σου με το να του επιτρέπεις να είναι ακριβώς όπως είσαι, χωρίς κανέναν στοχασμό. Το μόνο που μπορούν να κάνουν οι στοχασμοί, είναι να μπουν στη μέση, να σε αποσπάσουν. Ακόμα και το να εξετάζεις την αναπνοή σου είναι περισπασμός από την άσκηση. Κάθε προσπάθεια που κάνεις να ηρεμήσεις, να καθαρίσεις, να Φωτιστείς, να Αφυπνιστείς, να έχεις μια «Εμπειρία Ανοίγματος» («Opening experience») ή όπως αλλιώς και να το πεις, είναι απλώς περισπασμός από την πραγματική άσκηση.

Μπραντ Ουόρνερ – Πέμπτη 24 Αυγούστου 2006

Σ.τ.Μ. Περισσότερες λεπτομέρειες για τον θρυλικό Τόμι Τσονγκ, μπορεί κανείς να βρει εδώ. Για τα «valley girls», υπάρχουν αρκετά άρθρα στο Ίντερνετ όμως, ως συνήθως, μια καλή γενική εικόνα μπορεί να πάρει κανείς από το σχετικό άρθρο της Wikipedia. Όσοι ενδιαφέρονται για τη ραδιοφωνική εκπομπή Loveline (όχι Love Line!), μπορούν να επισκεφθούν κατευθείαν το σάιτ της. Τέλος, το μοντέλο του Γκοτζίλα της εταιρείας Billiken που αναφέρεται στο κείμενο, πρέπει να είναι κάτι σαν αυτό.

«Ώντιτινγκ» και τρίχες!


[...]


Πάμε λοιπόν στο σημερινό μας παραλήρημα.

Τις προάλλες, κάποιος μου έγραψε και με ρώτησε την άποψή μου για μια διαδικασία που έχουν οι σαηεντολόγοι και που την αποκαλούν ώντιτινγκ (Σ.τ.Μ. «auditing» ή «έλεγχος» –όπως λέμε «λογιστικός έλεγχος»). Ο τύπος αυτός πίστευε ότι η Σαηεντολογία είναι γενικώς σαχλαμάρα, όμως είχε εντυπωσιαστεί από τους ισχυρισμούς τους ότι έχουν ανακαλύψει μια τεχνολογία πνευματικής αφύπνισης και με ρωτούσε για το αν πιστεύω ότι θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε μια τέτοια προσέγγιση στον Βουδισμό.

Απ’ ό,τι φαίνεται, στο ώντιτινγκ πάς σε έναν εκπαιδευμένο σαηεντολόγο και αυτός σε περνάει από διάφορα συγκεκριμένα στάδια, μετρώντας σε κάθε στιγμή τις αντιδράσεις σου με ένα μηχανάκι που λέγεται «E-Meter». Το μηχανάκι λέει στον σαηεντολόγο οδηγό σου πώς τα πας και τον βοηθάει να καθορίσει πώς να προχωρήσει. Σύμφωνα με το σάιτ της οργάνωσης, οι αρχές πάνω στις οποίες στηρίζεται η τεχνολογία αυτή πάνε κάπως έτσι:

«Υπάρχουν πολλές καταστάσεις ύπαρξης πέραν της ανθρώπινης, που έχουν προσεγγιστεί από προηγούμενες φιλοσοφίες. Αυτό που είναι καινούριο στη Σαηεντολογία είναι η γνώση ότι ένα ον μπορεί να πετύχει πολλές διαφορετικές καταστάσεις ύπαρξης στη διάρκεια μόνο μιας ζωής.

»Κάποιοι σοφοί στα Ιμαλάια έχουν ασχοληθεί μ' αυτό το θέμα. Ο Σιντάρτα Γκαουτάμα (Βούδας) μίλησε γι' αυτό. Απ' ό,τι λέγεται, δεκαπέντε ή είκοσι χρόνια εντατικής δουλειάς κατέληξαν σ' ένα ασαφές συμπέρασμα. Με τη Σαηεντολογία δεν υπάρχουν τέτοιες αβεβαιότητες. Αυτές οι υψηλότερες καταστάσεις μπορούν να επιτευχθούν μέσω του ώντιτινγκ». [Σ.τ.Μ. Το κείμενο, είναι παρμένο από το ελληνικό σάιτ της Σαηεντολογίας και αντιστοιχεί στο κείμενο που παραθέτει στα Αγγλικά ο Μπραντ Ουόρνερ]

Βεβαίως όλα αυτά είναι παπαριές.

Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να αναφερθώ στο συγκεκριμένο ζήτημα επειδή μου κάνουν συχνά τη συγκεκριμένη ερώτηση (ή παραλλαγές της) και επειδή γνωρίζω ότι υπάρχουν ολόκληρες σχολές με θεωρίες και πρακτικές που βασίζονται στην ίδια ιδέα. Ορισμένες από αυτές μάλιστα, παρουσιάζονται ως «Βουδισμός» –όμως δεν είναι. Μερικές φορές με ρωτούν αν η βίο-ανάδραση (bio-feedback) είναι ένας καλός τρόπος να δει κανείς αν προχωράει σωστά στην άσκηση του Ζεν. Κάποτε άλλοτε, μίλαγα με έναν τύπο που ήταν σίγουρος ότι κάποια στιγμή θα φτιαχτεί ένα φάρμακο που θα μπορεί να εξισορροπήσει το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Και ακόμα, έχω δει διάφορες πατενταρισμένες μεθόδους, όπως το Big Mind™ που ισχυρίζονται ότι έχουν αποστάξει τις διδασκαλίες του Βούδα σε ένα σύστημα το οποίο μπορεί κανείς να ακολουθήσει εύκολα και το οποίο μπορεί να επιταχύνει τη διαδρομή μας προς την πνευματική ολοκλήρωση.

Το βασικό σκεπτικό πίσω από όλες αυτές τις απόψεις έχει ως εξής: Κατ’ αρχάς, θεωρούμε ότι υπάρχει κάποια καλύτερη κατάσταση, καλύτερη από αυτή που έχουμε τώρα. Στη συνέχεια, θεωρούμε ότι κάποιος άλλος έχει βιώσει την κατάσταση αυτή και ξέρει πώς να μας πάει εκεί. Φυσιολογική συνέπεια των υποθέσεων αυτών είναι ότι αν ένα τέτοιο άτομο έχει βρει κάποια διαδικασία ή συσκευή ή φάρμακο που μπορεί να προκαλέσει την κατάσταση αυτή, μπορούμε κι εμείς να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη διαδικασία, τη συσκευή ή το φάρμακο και να βιώσουμε την ίδια κατάσταση γρήγορα και εύκολα. Έτσι, δε χρειάζεται να καταναλώνουμε προσπάθεια σε κουραστικές και χρονοβόρες διαδικασίες όπως ο διαλογισμός και θα έχουμε περισσότερο χρόνο για να καθόμαστε και να βλέπουμε επαναλήψεις του Three’s Company στην τηλεόραση (ή κάτι αντίστοιχο, τέλος πάντων). Επιπλέον, καθώς τη διαδικασία την έχει επινοήσει κάποιος ειδικός και την έχουν δοκιμάσει και άλλοι (οι οποίοι μάλιστα, εγγυώνται την αποτελεσματικότητά της), δεν υπάρχει κίνδυνος να σπαταλήσουμε την ενέργειά μας σε κάτι που τελικά μπορεί να μας απογοητεύσει.

Ιδού λοιπόν γιατί όλα αυτά δεν είναι Βουδισμός και, πιο σημαντικό, γιατί δεν είναι αλήθεια. Ας ξεκινήσουμε από την ιδέα των ανώτερων επιπέδων συνείδησης. Πώς ακριβώς προσδιορίζεται ένα ανώτερο επίπεδο συνείδησης; Πρώτα απ’ όλα, θεωρούμε ότι υπάρχει κάτι που αποκαλείται «συνείδηση» (consciousness). Έχουμε συνείδηση. Ή είμαστε ενσυνείδητοι (conscious) –όπως και να ‘χει, υπάρχει το «εγώ» και υπάρχει η «συνείδηση» η οποία βιώνεται από «εμένα». Όμως στην πραγματικότητα η συνείδηση είναι απλώς μια ιδέα. Όπως είναι η ιδέα του εαυτού. Πώς διαχωρίζουμε το «εγώ» από τη «συνείδηση»; Ακόμα και αν πεις «Είμαι ένα πλάσμα από καθαρή συνείδηση», δεν παύεις να θωρείς αυτά τα δύο ως διαφορετικά πράγματα. Αυτό κάνει ο εγκέφαλος –πρέπει να χωρίζει τα πράγματα σε κομμάτια. Δεν μπορεί να οραματιστεί την ολότητα (wholeness). Ο Βούδας προσπάθησε να βρει τη γραμμή που διαχωρίζει τη «συνείδηση» από τα πράγματα για τα οποία έχει κανείς συνείδηση και δεν τη βρήκε. Στην καλύτερη περίπτωση, η συνείδηση μάλλον είναι μια εσφαλμένη ιδέα.

Ακόμα και αν αποδεχτούμε ότι η συνείδηση είναι πραγματική ή ότι τουλάχιστον η λέξη, όσο περιορισμένη και αν είναι, περιγράφει κάτι πραγματικό, έχουμε το πρόβλημα του υψηλότερου και του χαμηλότερου. Ποιος μπορεί να πει ότι μια κατάσταση συνείδησης είναι υψηλότερη από μια άλλη; Στο τέλος-τέλος, δεν υπάρχει τρόπος να βιώσει κανείς δύο καταστάσεις συνείδησης ταυτόχρονα και να τις συγκρίνει. Στην πραγματικότητα, η σύγκριση είναι αρκετά αμφίβολο πράγμα –στην περίπτωση της συνείδησης, πρέπει να συγκρίνεις την κατάσταση στην οποία βρίσκεσαι τώρα με αυτό που φαντάζεσαι ότι πρέπει να είναι η υψηλότερη κατάσταση. Και οι ευφάνταστες ιδέες που έχεις σχετικά με την υψηλότερη αυτή κατάσταση, προέρχονται από το δικό σου τουρλουμπούκι μνημών, ιδεών και φαντασιώσεων. Μ’ άλλα λόγια, η ιδέα σου για τις «υψηλότερες καταστάσεις», βασίζεται μόνο στις εμπειρίες σου με τις «χαμηλότερες».

Μετά, έχουμε το πρόβλημα του ειδικού μας που λέει ότι ξέρει τα πάντα για τις υψηλότερες αυτές καταστάσεις και γνωρίζει πώς να σε οδηγήσει σ’ αυτές. Σε όλες τις περιπτώσεις που αντιμετώπισα, οι ειδικοί αυτοί φαίνεται να χρεώνουν πολλά λεφτά για τα μυστικά τους. Δεν είναι δύσκολο να δει κανείς ότι η μόνη υψηλότερη κατάσταση για την οποία ενδιαφέρονται πραγματικά, είναι η φορολογική τους κλίμακα.

Ο Βουδισμός απορρίπτει εντελώς την ιδέα των υψηλότερων καταστάσεων. Επιπλέον, απορρίπτει την ιδέα ότι μπορεί κανείς ποτέ να προοδεύσει από οποιοδήποτε επίπεδο σε οποιοδήποτε άλλο –ο Ναγκαρτζούνα μάλιστα, αμφισβητεί την ιδέα της «αλλαγής» όπως την αποδεχόμαστε συνήθως.

Ο Βουδισμός δεν έχει καμία σχέση με την κατάκτηση υψηλότερων καταστάσεων. Οι υψηλότερες καταστάσεις είναι απλώς μια φαντασίωση. Ίσως καταφέρεις να δημιουργήσεις μια όμορφη φαντασίωση και να επινοήσεις τρόπους να την κατακτήσεις, όμως το μόνο πράγμα που έχεις κατακτήσει, είναι η εκπλήρωση των φαντασιώσεών σου. Δεν είναι ποτέ η πραγματικότητα εδώ και τώρα.

Αυτό που πραγματικά χρειάζεται, δεν είναι η ικανότητα να προκαλούμε προσωρινές διαφυγές στις διάφορες αποκαλούμενες «υψηλότερες καταστάσεις», αλλά η ικανότητα να καταλάβουμε πλήρως και ακριβώς τι είναι (και τι δεν είναι) αυτή η κατάσταση που έχουμε εδώ και τώρα. Αυτό είναι το κλειδί για τα πάντα. Όταν ο θυμός, το μίσος ή η απληστία έρχονται στην επιφάνεια και μπορεί κανείς να αντιληφθεί ακριβώς τι είναι, αυτά χάνουν τη δύναμή τους. Δεν μπορείς ποτέ να καταλάβεις την αλήθεια των πραγμάτων αυτών αν τρέχεις μακριά τους και κυνηγάς φαντασιώσεις «υψηλότερης συνείδησης». Όταν οι διακοπές σου στο αστρικό πεδίο τελειώνουν, τα πράγματα αυτά θα επιστρέφουν πάντοτε (και όταν λέω πάντοτε, εννοώ πάντοτε) και θα σου μπαίνουν στον κώλο. Και ο λόγος είναι απλός: ο λόγος που έφτασες στη λεγόμενη «ανώτερη κατάσταση», ήταν η απληστία σου για πνευματική δύναμη, ο θυμός σου για την έλλειψη προόδου και το μίσος σου για εκείνους που είναι λιγότερο «πνευματικοί» από εσένα.

Ο κόσμος γύρω μας, έχει διάφορα σοβαρά προβλήματα αυτή τη στιγμή που μιλάμε! Σταματήστε να σαχλαμαρίζετε με παιχνιδάκια!

Μπραντ Ουόρνερ – Τρίτη, 22 Αυγούστου 2006

Σ.τ.Μ. Το Three's Company, ήταν μια παλιά αμερικάνικη κωμική σειρά που, απ' όσο ξέρω, δεν παίχτηκε ποτέ στην ελληνκή τηλεόραση. Αν θέλετε να δείτε κάτι περισσότερο γι αυτή, περάστε μια βόλτα από τη Wikipedia.

Ζεν Νους, ο Νους του Αρχάριου


Για όλους εκείνους που συνεχίζουν να με ρωτάνε, «Τι βιβλία θα πρέπει να διαβάσω, Ω Δάσκαλε;» αλλά που δεν έχουν διαβάσει το Ζεν Νους, ο Νους του Αρχάριου και για εκείνους που ρωτάνε, «Δεν έχω δάσκαλο, τι να κάνω;», παρουσιάζω σήμερα ένα απόσπασμα από το κλασσικό βιβλίο του Σούνριου Σουζούκι. Το απόσπασμα βρίσκεται στη σελίδα 72 και το κεφάλαιο έχει τίτλο «Ορθή Αντίληψη». Ριχ’ τα Σούνριου!

«Ο δρόμος μας, ο δρόμος του Σότο, δίνει έμφαση στο σίκαν τάζα, στο ‘απλό κάθισμα’. Στην πραγματικότητα, δεν έχουμε κάποια συγκεκριμένη ονομασία για την άσκησή μας –όταν κάνουμε Ζεν, απλώς το κάνουμε. Ακόμα και αν νυστάζουμε και έχουμε βαρεθεί να επαναλαμβάνουμε το ίδιο πράγμα κάθε μέρα, ακόμα και τότε, συνεχίζουμε την άσκησή μας. Απλώς το κάνουμε, άσχετα από το αν οι άλλοι μας ενθαρρύνουν να συνεχίσουμε ή όχι.

»Ακόμα και αν κάνετε Ζαζέν μόνοι σας, χωρίς δάσκαλο, πιστεύω ότι θα βρείτε έναν τρόπο να καταλάβετε αν η άσκησή σας είναι σωστή ή όχι. Όταν αισθάνεστε κουρασμένοι από το κάθισμα ή όταν έχετε απηυδήσει από την άσκησή σας, θα πρέπει να αναγνωρίζετε τα αισθήματα αυτά ως προειδοποιήσεις. Αισθάνεται κανείς αποθαρρυμένος από την άσκησή του, όταν η άσκησή του έχει γίνει ιδεαλιστική –έχετε κάποια ιδέα ότι θα αποκομίσετε κάτι από την άσκησή σας, και αυτό της στερεί αγνότητα. Όταν η άσκησή μας έχει γίνει άπληστη, αισθανόμαστε αποθαρρυμένοι, οπότε θα πρέπει να είμαστε ευγνώμονες όταν υπάρξει κάποια προειδοποίηση που μας δείχνει τις αδυναμίες μας. Ταυτόχρονα, αν ξεχάσουμε τα σφάλματά μας και ανανεώσουμε την κατεύθυνσή μας, μπορούμε να επιστρέψουμε στην άσκησή μας –το σημείο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία».

Παρεμπιπτόντως, όλοι εσείς που παραπονιέστε ότι δεν έχετε δάσκαλο, καλά θα κάνατε να το κουράσετε λίγο το θέμα. Δεν αρκεί απλώς να βάλετε στη Google® το όνομα της πόλης σας και τη λέξη «Ζεν» και όταν τα αποτελέσματα δεν σας ικανοποιήσουν να τα παρατήσετε. Στο Ζεν, υπάρχει ένα ρητό που λέει ότι δεν πρέπει να απαντάς ερωτήσεις περί Βουδισμού, μέχρι ο άλλος να σε ρωτήσει τρεις φορές –δεν ξέρω κανέναν που να το κάνει αυτό στην πράξη, όμως είναι ένας γενικός κανόνας που μπορεί κανείς να ακολουθήσει ώστε να μη χάνει τον χρόνο του με ανθρώπους που δεν ενδιαφέρονται σοβαρά και θέλουν απλώς να πουν καμιά σαχλαμάρα για να περάσει η ώρα. Πολλοί καλοί δάσκαλοι δε διαφημίζουν την παρουσία τους. Και σίγουρα οι περισσότεροι δεν έχουν μπλογκ!

Η συμβουλή μου προς εκείνους που δεν έχουν δάσκαλο; Ξεκολλήστε από τον υπολογιστή σας και ψάξτε. Μερικές φορές χρειάζεται χρόνο.

Μπραντ Ουόρνερ – Πέμπτη 17 Αυγούστου 2006

Σ.τ.Μ. Στην ελληνική έκδοση (ή τουλάχιστον στην έκδοση που έχω εγώ) του Ζεν Νους, ο Νους του Αρχάριου, το απόσπασμα βρίσκεται στις σελίδες 81-82.

Friday, May 29, 2009

Σκέψεις περί του Σποκ


Έχω κατέβει στο Ντάλας για να επισκεφθώ τους γονείς μου. Πάντοτε μας άρεσε με τον πατέρα μου να βλέπουμε μαζί το Star Trek, οπότε τις προάλλες που περάσαμε από ένα μαγαζί με DVD, αγόρασα μεταχειρισμένο το director's edition του Star Trek: The Motion Picture (ST:TMP) για οκτώ δολάρια. Βεβαίως, ξέρω ότι το ST:TMP είναι η πιο βαρετή ταινία από όλη τη σειρά Star Trek, όμως είχε πολλά ενδιαφέροντα εξτρά και λόγω της δουλειάς μου, με ενδιαφέρει πάρα πολύ το πώς το Star Trek κατάφερε να γίνει από μια καλτ τηλεοπτική σειρά, μια τεράστια κινηματογραφική επιχείρηση.

Τέλος πάντων, η εκτίμησή μου για το DVD που πήρα είναι η εξής: Κατ’ αρχάς, τα σύγχρονα γραφικά που γίνονται με τα κομπιούτερ, τα CGI που λένε, είναι σκατά! Όταν αγόρασα το DVD, δεν ήξερα ότι οι τύποι του Star Trek, όπως και οι τύποι του Star Wars, πήγαν και «βελτίωσαν» τα παλιά ειδικά εφέ με τα καινούρια τους μηχανήματα. Όταν θα γίνω πρόεδρος του πλανήτη, αυτή η χαριτωμενιά θα είναι λόγος εκτέλεσης. Ναι, εντάξει, τα εφέ δείχνουν πιο «ρεαλιστικά», ό,τι στο διάολο και να σημαίνει αυτό. Όμως χάνουν όλη τους την προσωπικότητα και την αισθητική και κάνουν την ταινία άλλη μια μαλακία του σωρού. Σίγουρα, το φόντο του Σαν Φρανσίσκο του μέλλοντος (η έδρα του αρχηγείου του Αστρικού Στόλου), είναι πιο «αληθινό» όταν έχει περάσει από το Photoshop® παρά όπως ήταν παλιά που το ζωγράφιζαν με το χέρι –πιο αληθινό σημαίνει ότι μοιάζει πιο πολύ με φωτογραφία. Από την άλλη μεριά όμως, είναι αηδία. Σε κάποιο από τα εξτρά, μιλάνε οι διάφοροι «καλλιτέχνες» που δουλεύουν στα CGI και σχολιάζουν πώς βελτίωσαν τα παλιά εφέ –απαίσιο. Δεν μπορείς να συγκρίνεις τα εφέ που φτιάχτηκαν από αληθινά αντικείμενα με τον αληθινό ιδρώτα αληθινών ανθρώπων με αυτά που κάνουν κάτι κομπιουτεράδες που κάθονται όλη μέρα και κάνουν κλικ με τα ποντίκια τους σε μια οθόνη. Για τα δικά μου γούστα, ένα πλαστικό μοντέλο διαστημοπλοίου κρεμασμένο από μια χορδή πιάνου και κινηματογραφημένο μπροστά από έναν ζωγραφισμένο ουρανό, είναι χίλιες φορές καλύτερο από οποιαδήποτε φλου κομπιουτεράδικη παπαριά.

Βαθιά αναπνοή.

Αυτό που μου έρχεται πάντα στον νου όταν βλέπω Star Trek, είναι το πώς οι διάφοροι εξωγήινοι χαρακτήρες εκφράζουν την αντίληψη των παραγωγών για τους διάφορους πολιτισμούς. Οι Κλίνγκον είναι προφανώς οι Σοβιετικοί της ψυχροπολεμικής εποχής. Οι Ρόμουλαν μοιάζουν με τους Κινέζους. Και οι Βουλκάνιοι, είμαι σίγουρος πλέον, αντιπροσωπεύουν τον Βουδισμό Ζεν των Ιαπώνων –παρεμπιπτόντως, οι Ιάπωνες, ως χώρα, εκφράζονται στη δεκαετία του ’80 από τους Μποργκ. Μοιάζουν όλοι μεταξύ τους, δρουν ως ομάδα και προσπαθούν να αφομοιώσουν τους πάντες και τα πάντα.

Τέλος πάντων, στην αρχή του ST:TMP βλέπουμε τον κ. Σποκ να ολοκληρώνει την εκπαίδευσή του ως Βουλκάνιος –πρόκειται για την εκπαίδευση που θα εξαφανίσει ολοκληρωτικά όλα του τα συναισθήματα. Όμως αρνείται να αποδεχτεί το δίπλωμά του, όταν αισθάνεται μια παρουσία να τον καλεί από το διάστημα. Αν θέλετε να μάθετε τη συνέχεια της ιστορίας, μπορείτε να πάτε στο imdb, όμως στο τέλος, ο Σποκ ανακαλύπτει ότι η πραγματική αλήθεια δε βρίσκεται στο να απορρίψει τα συναισθήματά του αλλά στο να τα αποδεχθεί και να τα κάνει μέρος του.

Είναι γεγονός ότι ο Τζιν Ροντενμπέρι (Gene Roddenberry –ο δημιουργός του Star Trek), δεν είχε ιδέα περί Βουδισμού. Είναι όμως εμφανές ότι είχε διαβάσει πολλά βιβλία για το αντικείμενο –μάλιστα, είχε παντρευτεί με βουδιστική τελετή στην Ιαπωνία. Θα τολμούσα μάλιστα, να πω ότι τα βιβλία που είχε διαβάσει για το Ζεν ήταν κυρίως βιβλία του N.T. Σουζούκι (DT Suzuki) και του Άλαν Ουάτς (Alan Watts). Στα βιβλία αυτά, πρέπει σίγουρα να ήρθε σε επαφή με τη βουδιστική ιδέα της καταπίεσης των συναισθημάτων, όμως μην έχοντας πραγματικά βιώσει τι σημαίνει αυτό, δεν είχε τρόπο να το οραματιστεί –έτσι, φαντάστηκε ότι το να διώξεις τα συναισθήματά σου, σε κάνει κάτι σαν ρομπότ.

Δε σε κάνει. Όμως είναι πολύ δύσκολο να το εξηγήσεις το πράγμα αυτό και ένα από τα προβλήματα, ίσως είναι η χρήση της λέξης «συναίσθημα» (emotion). Το να γελάς ή το να κλαις είναι μια φυσική αντίδραση, όμως έχουμε την τάση να κάνουμε κατάχρηση των φυσικών μας αντιδράσεων, χειραγωγώντας τις με τη σκέψη και κάνοντάς τις αυτό που αποκαλούμε συναισθήματα. Αρπαζόμαστε από την ευτυχία ή τη στενοχώρια μας για πολύ περισσότερο από όσο κάνει καλό στην υγεία μας· ποθούμε την ευτυχία και φοβόμαστε τη θλίψη, χάνοντας το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής μας το οποίο δεν είναι ούτε πολύ ευτυχισμένο, ούτε πολύ δυστυχισμένο. Αυτό που ποθούμε είναι τα συναισθηματικά άκρα –το επάνω και το κάτω.

Όταν αποφεύγουμε αυτή τη «συναισθηματική κατάχρηση», η ζωή μας γίνεται πολύ πιο σταθερή και άνετη. Όσα χρόνια ασχολούμαι με το Ζεν, δε γνώρισα ποτέ κάποιον ασκούμενο που να έγινε ο παγερός εξωγήινος που είναι ο κ. Σποκ στην αρχή του ST:TMP.

Εν πάση περιπτώσει. Για να ξαναγυρίσουμε στο DVD, παρότι οι βελτιώσεις με τα CGI ΓΑΜΙΟΥΝΤΑΙ, το DVD είναι πολύ καλό από πλευράς εξτρά. Έχει μερικά κλιπ από τη «χαμένη σειρά Star Trek: Phase II, η οποία ποτέ δε γυρίστηκε –φαίνεται ότι είχαν αποφασίσει να χρησιμοποιήσουν τις παλιές στολές με τις μίνι φούστες και τα άλλα κόλπα. Ψώ-νιο! Κρίμα που αποφάσισαν τελικά να χρησιμοποιήσουν τις φουτουριστικές πιτζάμες που φοράνε στην ταινία. Δεν έχω δει ακόμα τις κομμένες σκηνές, όμως δυσκολεύομαι να φανταστώ ότι η ταινία ήταν κάποτε ακόμα πιο μεγάλη από ό,τι είναι τώρα. Το ένα από τα ντοκιμαντέρ δείχνει μερικές από τις σκηνές με τα ειδικά εφέ πριν τις «βελτιώσουν» –όπως και να ‘χει, οι αυθεντικές ήταν μακράν καλύτερες. Αυτό που θα έπρεπε να κάνουν, θα ήταν να σου δίνουν τη δυνατότητα να δεις την ταινία χωρίς τις βελτιώσεις. Η καινούρια μίξη του ήχου είναι πολύ πιο καθαρή, οπότε αυτό τους το συγχωρώ, αν και η μουσική είναι πολύ δυνατή σε σχέση με τον διάλογο. Κάθε φορά που κάποιος μιλούσε έπρεπε να ανεβάζω τον ήχο και κάθε φορά που έπεφτε μουσική, έπρεπε να τον χαμηλώνω.

Συνολικά, ωστόσο, μου άρεσε η συγκεκριμένη κυκλοφορία, αν μη τι άλλο επειδή είχα την ευκαιρία να γκρινιάξω.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Βλέπετε, ξέρω και κυριλέ λέξεις! Αν και δεν είμαι σίγουρος ότι την έχω γράψει σωστά. Τέλος πάντων, έριξα μια ματιά στα εξτρά του DVD και ανακάλυψα ότι όλες οι σκηνές με τα παλιά ειδικά εφέ υπάρχουν εκεί, στην κατηγορία «κομμένες σκηνές» (deleted scenes). Πράγμα που σημαίνει ότι όταν γίνω πρόεδρος του πλανήτη, θα το λάβω υπόψη και ίσως φανώ επιεικής με τους παραγωγούς του DVD.

Μπραντ Ουόρνερ – Τρίτη 15 Αυγούστου 2006

Σ.τ.Μ. Επειδή κάποιοι μπορεί να μπήκαν στο Ίντερνετ πριν από δέκα λεπτά και να μην ξέρουν το imdb, η διεύθυνση είναι http://www.imdb.com/

Εκ της Διευθύνσεως (ΙΙ) – Λόγια Μεγάλων Ανδρών


ΟΚ, πιθανότατα κάποιοι θα με κατηγορήσουν για εύκολη συνθηματολογία ή για το ότι παίρνω ατάκες και τις βγάζω out of context. Ωστόσο, επειδή βρισκόμαστε σε ένα μπλογκ σχετικό με το Ζεν, έχω την εντύπωση ότι οι συγκεκριμένες ατάκες του Χακουΐν Εκάκου (Hakuin Ekaku), μιας από τις μεγαλύτερες μούρες του Ρινζάι Ζεν, δε θα θεωρηθούν άσχετες. Λέει λοιπόν ο παππούς:

«Στον πυθμένα της μεγάλης αμφιβολίας, βρίσκεται η μεγάλη αφύπνιση. Αν αμφιβάλλεις ολοκληρωτικά, θα αφυπνιστείς ολοκληρωτικά». Ωραίο, έτσι; Και το άλλο, είναι επίσης ωραίο:

«Ο διαλογισμός (ΟΚ, ΟΚ, το αγγλικό πρωτότυπο λέει «meditation» οπότε έχουμε το γνωστό πρόβλημα πώς αποδίδουμε το Ζαζέν –το οποίο είμαι σίγουρος ότι εννοεί ο γέρος) εν τω μέσω της δρ
άσης, είναι χίλιες φορές ανώτερος από τον διαλογισμό σε ακινησία». Something to think about, όχι;

Γρηγόρης

ΥΓ
Για περισσότερα σχετικά με τον Χακουΐν, δείτε εδώ –έχει και ένα σωρό κείμενά του.

Thursday, May 28, 2009

Περί βιβλίων


Αποφάσισα ότι ήμουν κάπως στριμμένος τις προάλλες που έλεγα για τα «πνευματικά βιβλία» που έχω διαβάσει. Όταν άρχισα να μπλέκομαι με το Ζεν, υπήρξε μια αρκετά μεγάλη χρονική περίοδος κατά την οποία διάβαζα κάμποσα από αυτά τα βιβλία. Έχει περάσει, ωστόσο, αρκετός καιρός από την τελευταία φορά που διάβασα πολύ κάτι σχετικό με τον Βουδισμό ή την ανατολική φιλοσοφία πέρα από το Σομπογκένζο, το οποίο το έχω διαβάσει ένα κάρο φορές. Πλέον, τα βιβλία στο ράφι μου που σχετίζονται με τις ανατολικές θρησκείες, είναι κυρίως υλικό αναφοράς για όταν δουλεύω τα δικά μου βιβλία –μην κοροϊδευόμαστε, με το ζόρι καταφέρνω να θυμηθώ την 12πλή Αλυσίδα της Αιτίας και του Αποτελέσματος ή ακόμα και
το Ευγενές 8πλό Μονοπάτι, οπότε προτιμώ να τα ψάχνω σε βιβλία που βρίσκω στο Ίντερνετ. Παρεμπιπτόντως, καίτοι το Ίντερνετ είναι μακράν γρηγορότερο και ευκολότερο, όταν το χρησιμοποιώ σαν πηγή, συνήθως το διασταυρώνω και με κάποιο βιβλίο αναφοράς που εμπιστεύομαι –ειδικά αν αυτό που γράφω πρόκειται να τυπωθεί και να κυκλοφορήσει. Όταν αυτό που γράφω είναι γι αυτό εδώ το μπλογκ, καμιά φορά αρκούμαι σ’ αυτά που βρίσκω ονλάιν.

Στην τελική, όλα τα χρήσιμα πράγματα που έμαθα για το Ζεν και τον Βουδισμό, προήλθαν από την πραγματική άσκηση του Ζαζέν και όχι από το διάβασμα. Ή προήλθαν από πραγματικές συζητήσεις με τους δασκάλους μου. Τα βιβλία μπορούν και να είναι ΟΚ, όμως πραγματικά –ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ– δε θα μάθετε Ζεν από εκεί. Και, ναι, το ξέρω ότι έχετε σιχαθεί να το ακούτε αυτό.

ΤΕΛΟΣ ΠΑΝΤΩΝ. Θα κάτσω για λίγο και θα προσπαθήσω να θυμηθώ μερικά βιβλία που διάβασα τότε που μόλις άρχιζα να ασχολούμαι με το Ζεν και να τα σχολιάσω κάπως. Ιδού.

Ζεν Νους, ο Νους του Αρχάριου του Σούνριου Σουζούκι. Εξαιρετικό βιβλίο. Πηγαίνετε να αγοράσετε ένα αντίτυπο.

The Three Pillars Of Zen του Φίλιπ Καπλό (Philip Capleau). Αυτό ήταν ένα από τα πρώτα βιβλία για το Ζεν που αγόρασα. Τότε μου είχε φανεί πολύ ενδιαφέρον αλλά όπως το κοιτάω τώρα, νομίζω ότι κατά κάποιον τρόπο με μπέρδεψε. Είναι γεμάτο από ρομαντικές περιγραφές διαφόρων ανθρώπων σχετικά με τις Εμπειρίες Φώτισής τους και διαβάζοντάς τις, περίμενα κι εγώ να μου συμβεί κάτι αντίστοιχο –μερικές φορές μάλιστα, νόμισα ότι μου συνέβη, αλλά τρίχες.

Στοχασμοί Πάνω στη Ζωή μας του Τζίντου Κρισναμούρτι. Στην πραγματικότητα, είχα διαβάσει ένα σκασμό βιβλία του Κρισναμούρτι, όμως αυτή τη σειρά τη θυμάμαι καλύτερα. Πριν από μερικά χρόνια μάλιστα, ξεφύλλισα ξανά ένα από τα βιβλία (σε κάποιο σπίτι ή σε κάποιο βιβλιοπωλείο, δε θυμάμαι) και μου φάνηκε ακόμα ΟΚ. Ο Κρισναμούρτι σίγουρα κάτι είχε πιάσει –η φιλοσοφία του είναι αξιοπρεπέστατη. Το μόνο πρόβλημα που έχω μαζί του, είναι ότι (απ’ ό,τι φαίνεται ή απ’ ό,τι λένε) προς το τέλος της ζωής του, ίσως άρχισε να πιστεύει όλα τα περί του ότι ήταν ο Δάσκαλος του Κόσμου ή η μετενσάρκωση του Βούδα. Ομολογώ ότι στενοχωρήθηκα όταν το άκουσα αυτό. Ίσως και να μην είναι αλήθεια –ελπίζω ότι δεν είναι.

Zen Flesh, Zen Bones του Πολ Ρεπς (Paul Reps). Μαλλί της γριάς.

The Zen Doctrine Of No Mind του Ν.Τ Σουζούκι (DT Suzuki). Είμαι σίγουρος ότι το έχω διαβάσει αυτό το βιβλίο, όμως δε θυμάμαι τίποτα για το περιεχόμενό του. Θυμάμαι ότι το διάβασα μια περίοδο που δούλευα σε ένα εργοστάσιο χρωμάτων κοντά στο Σικάγο. Ήμουν ο ένας από τους δύο ασπρουλιάρηδες που δούλευαν εκεί –όλοι οι άλλοι ήταν λατινοαμερικάνοι. Ο άλλος γκρίνγκο, ήταν περίπου στην ηλικία μου, όμως εγώ έδειχνα πολύ πιο πιτσιρικάς, με αποτέλεσμα αυτόν να τον φωνάζουν «γκρίνγκο» και εμένα «γκρινγκίτο». Μια από τις κοπέλες που δούλευαν εκεί ήταν πολύ όμορφη. Προσπαθούσα να της πιάσω την κουβέντα, όμως είχε τόσο θόρυβο από τις μηχανές που για να ακουστείς έπρεπε να ουρλιάζεις –όχι και πολύ καλές συνθήκες για να κάνεις καμάκι. Οπότε δε μου έκατσε. Αυτές είναι οι αναμνήσεις μου από το μόνο βιβλίο του Ν.Τ. Σουζούκι που διάβασα στη ζωή μου.

Buddha Is The Center Of Gravity του Τζόσου Σασάκι (Joshu Sasaki). Αυτό το βιβλίο το έχω ακόμα και το έχω διαβάσει τουλάχιστον πέντε φορές. Δε βρίσκεται πουθενά πλέον. Κακώς. Ο Σασάκι είναι Ρινζάι. Καλά παιδιά οι Ρινζάι...

Cutting Through Spiritual Materialism του Τσόγκιαμ Τρούνγκπα (Chogyam Trungpa). Θυμάμαι ότι αυτό το βιβλίο μου είχε αρέσει όταν το διάβασα, όμως αυτό ήταν πριν μάθω για τον Τρούγκπα. Απ’ ό,τι φαίνεται, ο τύπος ήταν αρκετά ενοχλητική περίπτωση, ακόμα και κατά δήλωσή του. Βασικά, απ’ ό,τι λένε οι ιστορίες, ξεσάλωνε του σκοτωμού και τελικά πήγε απ’ τα ξύδια. Έχω ακούσει ότι έλεγε στους μαθητές του ότι θα έπρεπε να μαθαίνουν από τις διδασκαλίες που είχε στα βιβλία του και όχι από τη συμπεριφορά του, λες και αυτά τα δύο είναι ξεχωριστά μεταξύ τους –κάποτε πίστευα ότι αυτό ισχύει, όμως όχι πλέον. Από την άλλη, γουστάρω πολύ τη μουσική του Τεντ Νιούτζεντ (Ted Nugent) παρότι δε συμφωνώ με τον τρόπο ζωής του. Cat Scratch Fever!!!!!

Easy Journey To Other Planets από την Αυτού Θεία Χάρη Α. Τσ. Μπακτιβεντάντα Σουάμι Πραμπουπάντα (His Divine Grace AC Bhaktivedanta Swami Prabhupada). Ο συγγραφέας του βιβλίου αυτού, ήταν ο επικεφαλής των Χάρε Κρίσνα. Είχα διαβάσει ένα σωρό βιβλία του, συν την επίσημη βιογραφία του –γενικά, είχα μια αρκετά καλή συλλογή από τα κείμενά του. Ήταν όλα τους πάρα πολύ καλές εκδόσεις και ιδιαίτερα ελκυστικά. Όμως, και ας με συγχωρέσει ο Κύριος (Κρίσνα), η φιλοσοφία του ποτέ δε μου είπε και τα πάρα πολλά. Παρόλα αυτά, έχω ακόμα το Η Μπαγκαβάντ Γκίτα Έτσι Όπως Είναι.

Be Here Now του Ραμ Ντας (Ram Dass). Όταν το πρωτοδιάβασα μου άρεσε πολύ. Επίσης, ήταν ο λόγος που πήρα LSD και σχεδόν μου ξεκόλλησε το κεφάλι για τα καλά μια καλοκαιρινή βραδιά. Πλέον μου φαίνεται σαν μια τρελή διαφήμιση για να το ρίξεις στα ναρκωτικά –ναι, το ξέρω ότι προσπαθεί να μην είναι ή, για την ακρίβεια, παριστάνει ότι προσπαθεί να μην είναι, όμως τελικά έχω την εντύπωση ότι όποιος το διαβάσει καταλήγει να θέλει να μαστουρώσει και να βιώσει το «μακάριο όραμα», το οποίο ισχυρίζεται ότι είχε ο Ραμ Ντας όταν ήταν λιώμα. Τα ναρκωτικά είναι μαλακίες. Είναι απολύτως άχρηστα για όσους πραγματικά ενδιαφέρονται να αναζητήσουν την Αλήθεια –δυστυχώς, δεν πρόκειται ποτέ να αλλάξω άποψη επ’ αυτού. Οπότε, αν έχετε τίποτα e-mail που να λένε πόσο Φωτιστήκατε όταν φάγατε πεγιότ, στείλτε τα σε κάποιον που
δεν πιστεύει ότι είστε ηλίθιοι.

Αυτά είναι όσα μου ‘ρχονται τώρα. Όλοι με ρωτάνε για τον Άλαν Ουάτς (Alan Watts), όμως ποτέ δε διάβασα τίποτα δικό του. Αν μου έρθουν κι άλλα, θα τα γράψω κάποια στιγμή στο μέλλον.

Μπραντ Ουόρνερ – Τρίτη 8 Αυγούστου 2006

Σ.τ.Μ. Ως συνήθως, μερικά λινκς για πράγματα που αναφέρονται στο κείμενο. Για το Ευγενές 8πλό Μονοπάτι, ένα από τα βασικά στοιχεία του Βουδισμού, δείτε εδώ. Για τη 12πλή Αλυσίδα Αιτίας και Αποτελέσματος, επίσης βασικό στοιχείο του Βουδισμού, δείτε εδώ. Για το Ζεν Νους, ο Νους του Αρχάριου, και συγκεκριμένα για την ελληνική έκδοση, δείτε εδώ. Για το Στοχασμοί Πάνω στη Ζωή μας του Τζίντου Κρισναμούρτι, από τις εκδόσεις Καστανιώτη, δείτε εδώ. Για το Ρινζάι Ζεν, δείτε εδώ. Για τον Τεντ Νιούτζεντ δείτε εδώ –και για τις απόψεις του, εδώ. Για τους Χάρε Κρίσνα μπορείτε να δείτε εδώ και για την Μπαγκαβάντ Γκίτα εδώ. Και, τέλος, για τον Άλαν Ουάτς, εδώ.

Εκ της Διευθύνσεως – Introduction to Buddhism and the Practice of Zazen


Μικρή προσωπική παρένθεση στα κείμενα του Μπραντ Ουόρνερ και των υπολοίπων Ζενάδων: ο λόγος που τις τελευταίες ημέρες δεν ανέβαζα κείμενα στο μπλογκ ήταν επειδή έφτιαχνα κάτι που –ελπίζω– θα σας φανεί εξίσου, αν όχι περισσότερο χρήσιμο. Συγκεκριμένα, μετάφραζα το βιβλιαράκι των Μάικλ Λούτσφορντ (Michael Luetchford) και Γκούντο Νισιτζίμα, Introduction to Buddhism and the Practice of Zazen.

Για όσους δεν το ξέρουν και/ή δεν το έχουν κατεβάσει ήδη (κακώς!) πρόκειται για μια ωραιότατη εισαγωγή στο Ζεν και τον Βουδισμό γενικώς, στην άποψη του Νισιτζίμα ειδικώς και στην άσκηση του Ζαζέν, ακόμα πιο ειδικώς. Και, παρεμπιπτόντως, η τιμή δε θα μπορούσε να είναι καλύτερη, έτσι;

Τέλος πάντων, η μετάφραση έχει τελειώσει και αυτή τη στιγμή ο Μάικ και οι δικοί του το σελιδοποιούν ώστε να μπει στο σάιτ τους, μαζί με τις υπόλοιπες μεταφράσεις (στα Ισπανικά, τα Γαλλικά, Ιταλικά, τα Τσέχικα και τα Γερμανικά). Βεβαίως, μόλις το βάλουν θα συμπεριλάβω το σχετικό λινκ –σκέφτομαι μάλιστα να το βάλω στο πλάι, με μόνιμο λινκ.

Θα σας κρατήσω ενήμερους για περαιτέρω εξελίξεις –στο μεταξύ, συνεχίζω τις μεταφράσεις στα κείμενα του Μπραντ Ουόρνερ.

Γρηγόρης

Sunday, May 17, 2009

Μωρό μου, βαριέμαι (Baby I’m Bored)


Οι σημερινοί Λος Άντζελες Τάιμς, είχαν ένα πρωτοσέλιδο άρθρο με τίτλο «Μπλαζέ: Η Γενιά των Υπολογιστών δεν Ψυχαγωγείται Εύκολα». Το άρθρο, το οποίο μπορείτε να διαβάσετε αν κάνετε κλικ στο σχετικό λινκ στο τέλος, καταλαμβάνει περίπου τρεις σελίδες για να μας πληροφορήσει ότι, παρά την άνευ προηγουμένου πρόσβαση με το πάτημα ενός πλήκτρου του ποντικιού σε σχεδόν απεριόριστες μορφές ψυχαγωγίας, οι νέοι σήμερα βαριούνται αυτά που τους προσφέρονται. Η ιδέα δεν είναι καινούρια –ήδη το 1992, ο Μπρους Σπρίνγκστιν είχε γράψει ένα τραγούδι με τίτλο «57 Channels and Nothing's On» (57 Κανάλια και δεν Παίζει Τίποτα). Και ακόμα παλιότερα, ο κόσμος είχε καταλάβει ότι 3 εθνικά τηλεοπτικά δίκτυα και ένα μάτσο κανάλια UHF που έπαιζαν 24 ώρες το 24ωρο, επτά ημέρες την εβδομάδα, δεν είχαν και πολλά να προσφέρουν. Ωστόσο, φαίνεται ότι η βασική ιδέα που οδηγεί την πληροφοριακή επανάσταση (ή όπως αλλιώς το λέμε), είναι ότι αν είχαμε μερικά ακόμα κανάλια/σελίδες/μπλογκ κ.λπ., ίσως να καταφέρναμε να βρούμε κάτι ενδιαφέρον μέσα στον όλο θόρυβο. Δεν έχει συμβεί ακόμα και βάζω στοίχημα ότι δε θα συμβεί ποτέ.

Η εφημερίδα με το άρθρο κυκλοφόρησε την ίδια ημέρα που ο Νισιτζίμα έβαλε στο μπλογκ του κάποια ακόμα καινούρια στοιχεία για την παιδική του ηλικία. Γράφει λοιπόν ότι «Είχα αποκτήσει τη συνήθεια να κάνω βόλτες και να πηγαίνω στο σινεμά, να ψάχνω για μεταχειρισμένα βιβλία κ.λπ. Εν ολίγοις, δυσκολευόμουν πολύ να βάλω σε τάξη την καθημερινή μου ζωή και, παρότι αισθανόμουν πολύ άσχημα γι αυτόν, μου ήταν απολύτως αδύνατο να βάλω σε τάξη τον εαυτό μου». Πράγμα που σημαίνει ότι και πριν από σχεδόν εκατό χρόνια, οι άνθρωποι δεν αισθάνονταν ευτυχισμένοι με το να περιφέρονται άσκοπα και να ψάχνουν για ψυχαγωγία.

Παρόλα αυτά, βρίσκομαι σήμερα να κάθομαι και να γράφω για ένα ακροατήριο βαριεστημένων σέρφερ που πηδάνε αδιάφορα από μπλογκ σε μπλογκ, ελπίζοντας ότι θα σκοντάψουν επάνω σε κάτι χρήσιμο μέσα στον κυκεώνα του θορύβου και των σκουπιδιών.

Η αίσθηση που έχω αυτόν τον καιρό, είναι ότι υπάρχει ένα όριο στον αριθμό των χρήσιμων ή ακόμα και των ενδιαφερόντων πραγμάτων που υπάρχουν γύρω μας. Για παράδειγμα, διάφοροι μου ζητάνε να τους συστήσω βιβλία για μπορέσουν να εμβαθύνουν στην αναζήτησή τους περί Βουδισμού. Και πάντοτε, τους απαντάω τα ίδια, λίγα βιβλία –βασικά το Σομπογκένζο του Ντόγκεν, το Ζεν Νους, ο Νους του Αρχάριου του Σούνριου Σουζούκι, το To Meet the Real Dragon του Νισιτζίμα (αν μπορεί κανείς να το βρει) και... λίγο-πολύ αυτά. Το ξέρω ότι στο τμήμα Βουδισμού οποιουδήποτε Νιού Έιτζ βιβλιοπωλείου, υπάρχουν ένα βουνό βιβλία, όμως όποτε πάω και τα ξεφυλλίζω, σπάνια πέφτω επάνω σε κάτι που να μου φαίνεται ότι αξίζει τον κόπο να το πάρω σπίτι και να σπαταλήσω τον χρόνο μου μαζί του. Μερικές φορές θα τύχει να αγοράσω ένα ιστορικό βιβλίο, όπως το δίτομο του Χατζιμέ Νακαμούρα, Gotama Buddha, όμως αυτό συμβαίνει επειδή δεν είμαι τόσο άνετος με τη βουδιστική ιστορία όσο θα έπρεπε. Στην ουσία, αυτά που μου αρέσει να διαβάζω, είναι βιβλία όπως το One Fine Stooge, μια πρόσφατη βιογραφία του Λάρι Φάιν (Larry Fine) από το Τρίο Στούτζες (δεν κάνω πλάκα, το φχαριστήθηκα πολύ αυτό το βιβλίο). Επίσης, μόλις άρχισα ένα άλλο που λέγεται Guilty Pleasures of the Horror Film (το βιβλίο έχει κυκλοφορήσει εδώ και δέκα χρόνια αλλά εγώ μόλις τώρα το ανακάλυψα) –έχει ένα ολόκληρο κεφάλαιο για το πώς γυρίστηκε το When Dinosaurs Ruled the Earth!

Γενικά δε μου αρέσει να διαβάζω τα περισσότερα από τα πράγματα που κυκλοφορούν με την ταμπέλα «Βουδισμός» –συνήθως είναι βαρετά και κοινότοπα, αν όχι απολύτως απαίσια. Πρόκειται για μια ακόμα περίπτωση «57 Κανάλια και δεν Παίζει Τίποτα». Φυσικά, μπορεί να υπάρχουν άφθονα καλά πράγματα και απλώς δεν τα έχω πάρει χαμπάρι –αν λάβει κανείς υπόψη πόσο σπάνια κοιτάω στο τμήμα Βουδισμού των βιβλιοπωλείων, είναι πολύ πιθανό.

Ο χαωτικός (το έγραψα σωστά αυτό; Μου φαίνεται λάθος *) όγκος πληροφοριών που υπάρχει γύρω μας αυτόν τον καιρό, οδηγεί σε μια τάση να μην πηγαίνουμε τίποτα σε βάθος. Θέλω να πω, πώς μπορείς να αφιερώσεις χίλιες ώρες στη μελέτη ενός και μόνο πράγματος, όταν υπάρχει τόοοσα πολλά ακόμα; Πώς μπορείς, για παράδειγμα, να καταλήξεις στο Ζαζέν όταν κυκλοφορούν ένα τρισεκατομμύριο άλλες τεχνικές διαλογισμού που περιμένουν να τις εξερευνήσεις;

Το κατανοώ το συναίσθημα. Όμως έχω μάθει ότι ο μόνος τρόπος να «πιάσεις» τι είναι το Ζεν, είναι να βουτήξεις πολύ βαθιά μέσα του και για πολύ καιρό. Δε λειτουργεί αλλιώς. Όλη την ώρα βλέπω τύπους που δηλώνουν δάσκαλοι και που έχουν κάτι τεράστια βιογραφικά από σχολές διαλογισμού τις οποίες έχουν τελειώσει και δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ πώς μπορεί ένας τύπος που είναι, ξέρω ‘γω, 45 (ή 55 ή 75) ετών, να έχει μελετήσει τόσες πολλές παραδόσεις, κάθε μια από τις οποίες χρειάζεται δεκαετίες αφοσίωσης για να μπορέσεις να την εκτιμήσεις στ’ αλήθεια.

Στις μέρες μας, έχουμε τόσες πολλές επιλογές που αισθανόμαστε ότι είναι σχεδόν αναγκαίο να προσπαθήσουμε να τις βιώσουμε όλες. Όμως είναι αναγκαίο; Μπορούμε; Προσωπικά, προτιμώ να ακούσω το White Album των Μπιτλς για 177η φορά, παρά να ακούσω 176 δίσκους που είναι σκατά.

Πώς μπορείς να επιλέξεις το σωστό και να αφιερωθείς σ’ αυτό; Δυστυχώς, εξαρτάται από εσάς; Για μένα, όταν άκουσα πρώτη φορά το White Album, ήξερα ότι ήταν ένας δίσκος που χρειαζόταν να τον ακούσω ξανά και ξανά. Όταν άκουσα για πρώτη φορά τη Σούτρα της Καρδιάς, ήξερα ότι άξιζε να την ψάξω περισσότερο. Τι σημασία είχε που υπήρχαν άλλα ένα εκατομμύριο πράγματα που ζητούσαν την προσοχή μου; Δεν είχα χρόνο γι αυτά.

Τέλος πάντων, αυτό ήταν το παραλήρημά μου για το συγκεκριμένο θέμα. Τώρα όμως πρέπει να πάω να κάνω και καμιά κανονική δουλειά. Γεια!

Μπραντ Ουόρνερ – Δευτέρα 7 Αυγούστου 2006


Σ.τ.Μ. Στο σημείο με τον αστερίσκο, η ανορθογραφία υπάρχει και στο πρωτότυπο (!). Επίσης, ο τίτλος του ποστ είναι –πιθανότατα– παρμένος από τον τίτλο του πρώτου προσωπικού δίσκου του Ίβαν Ντάντο (Evan Dando), κιθαρίστα και τραγουδιστή των Lemonheads. Τέλος, ως προς τα βιβλία που αναφέρονται, το Ζεν Νους, Νους του Αρχάριου, κυκλοφορεί και στα Ελληνικά από τις εκδόσεις ΣώμαΝους και μπορείτε να το βρείτε εδώ, ενώ το βιβλίο του Γκούντο Νισιτζίμα To Meet the Real Dragon, έχει επανεκδοθεί και διατίθεται από τις εκδόσεις Wisdom Books. Το Σομπογκένζο και τα βιβλία του Χατζιμέ Νακαμούρα, βρίσκονται αντίστοιχα
από τις εκδόσεις Wisdom Books και από το Amazon. Α, και για το άρθρο των Λος Άντζελες Τάιμς, μπορείτε να πάτε εδώ.

Saturday, May 16, 2009

Σύντομα το Κλήβελαντ θα ουρλιάζει!


Σήμερα το πρωί ολοκλήρωσα το τελευταίο από τα πρώτα μοντάζ στο ντοκιμαντέρ μου, Cleveland's Screaming (Το Ουρλιαχτό του Κλήβελαντ). Αν πάτε στο μπλογκ που έχω σηκώσει για την ταινία, μπορείτε να διαβάσετε κάποια πράγματα σχετικά.

Η διαδικασία της καλλιτεχνικής δημιουργίας, μοιάζει λίγο με το Ζεν. Ή ίσως και πολύ με το Ζεν. Τα προβλήματα που έχει αυτό που έχεις φτιάξει είναι πάντοτε οφθαλμοφανή και οι λύσεις γι αυτά είναι επίσης οφθαλμοφανείς. Ωστόσο, μπορεί να σου πάρει πολλά χρόνια για να το δεις και άλλα τόσα για να αποφασίσεις να κάτσεις και να κάνεις τις αναγκαίες αλλαγές. Και συχνά αυτό δε συμβαίνει ποτέ.

Ένας από τους λόγους που οι περισσότερες ταινίες υψηλού προϋπολογισμού είναι τόσο απίστευτα κακές, είναι επειδή εμπλέκονται υπερβολικά πολλοί άνθρωποι. Η καλλιτεχνική διαδικασία πνίγεται όταν η ομάδα των ανθρώπων που εμπλέκονται στη διαδικασία λήψης αποφάσεων γίνεται πολύ μεγάλη. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και στις μεθόδους διαλογισμού και στις ομάδες που εμπλέκονται μ’ αυτές.

Πάντοτε αντιμετώπιζα με δυσπιστία οποιαδήποτε «πνευματική» (spiritual) οργάνωση που είναι υπερβολικά μεγάλη –όσο μεγαλύτερη είναι μια τέτοια οργάνωση, τόσο χειρότερη είναι και ακόμα δεν έχω βρει εξαιρέσεις στον κανόνα αυτόν. Μπορεί να φταίει ότι, προσπαθώντας να ευχαριστήσεις τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ανθρώπων, χρειάζεται να κάνεις και τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό συμβιβασμών. Και μια τέτοια συμβιβαστική συμπεριφορά ποτέ δεν αποδίδει πραγματικά εκτός, βεβαίως, αν ο στόχος σου είναι απλώς να αυξήσεις τα έσοδά σου.

Όταν το Ζεν συμβιβάζεται, χάνουν όλοι. Αν και πιστεύω ότι το Ζεν είναι για όλους, αυτό δε σημαίνει ότι μπορείς να το αλλάξεις προκειμένου να το κάνεις ευχάριστο για όλους. Ένα τέτοιο Ζεν, δεν είναι Ζεν. Αν το καλοσκεφτεί κανείς, το Ζεν δεν είναι ευχάριστη άσκηση. Ούτε για μένα ήταν όμως, από τη στιγμή που το άρχισα, είδα την πρακτικότητα και την αλήθεια του. Είναι σαν τη δίαιτα και τη γυμναστική: η δίαιτα και η γυμναστική είναι σκληρή δουλειά, όμως είναι ο μόνος τρόπος να χάσεις βάρος. Υπάρχουν άλλες μέθοδοι που μπορεί να είναι πιο γρήγορες, όμως στην πραγματικότητα δεν έχουν αποτέλεσμα. Και, παρότι το ξέρουμε όλοι, εξακολουθούμε να ελπίζουμε ότι μπορεί να υπάρχει η εύκολη λύση. Όμως δεν υπάρχει. Και δε θα υπάρξει ποτέ γιατί η λύση είναι εγγενής στο ίδιο το πρόβλημα: έτσι λειτουργεί το ανθρώπινο σώμα. Το ίδιο ισχύει και με το Ζεν, το οποίο είναι πολύ πρακτικό και, κατά πολύ, σωματική δουλειά.

Αύριο θα συναντηθούμε τη γνωστή ώρα στο Χιλ Στριτ Σέντερ Hill Street Center. Πληροφορίες στο γνωστό σημείο.

Παρεμπιπτόντως, το μπλογκ του Νισιτζίμα Σενσέι έχει γίνει πολύ ενδιαφέρον τελευταία. Πρώτη φορά βλέπω έναν γέρο Ιάπωνα δάσκαλο του Ζεν να γράφει τόσο αυτοβιογραφικά –πολλά από αυτά που λέει δεν τα ήξερα.

Μπραντ Ουόρνερ – Παρασκευή 4 Αυγούστου 2006

Σ.τ.Μ. Το μπλογκ που αναφέρεται στο κείμενο για το ντοκιμαντέρ του Μπραντ Ουόρνερ, Cleveland’s Screaming, βρίσκεται εδώ.

Το Βέλος [Σούτρα]


[Σ.τ.Μ. Το κείμενο αυτό είναι δική μου μετάφραση μιας από τις μικρές βουδιστικές σούτρες –είναι η πρώτη φορά που δοκιμάζω να μεταφράσω απευθείας κάποιο κείμενο του βουδιστικού κανόνα, οπότε παρακαλώ τον αναγνώστη για την επιείκειά του, τόσο σε ό,τι αφορά την απόδοση του ύφους, όσο και σε ό,τι αφορά την απόδοση της γλώσσας Πάλι. Ο λόγος που το συμπεριλαμβάνω είναι γιατί πιστεύω ότι, παρά το μέγεθός του, αφενός απαντάει σε ένα πολύ σημαντικό ερώτημα περί Βουδισμού και, αφετέρου, δίνει μια πρόταση για την αντιμετώπιση καταστάσεων που δοκιμάζουν όλους μας. Το πρωτότυπο, σε δύο μεταφράσεις στα Αγγλικά, μπορεί να βρεθεί
εδώ.]

Σούτρα Πιτάκα (Sutta Pitaka) – Σαμιούτα Νικάγια (Samyutta Nikaya) – 36. Βεντάνα Σαμιούτα (Vedana-samyutta) – 6. Σαλάτχα Σούτρα (Sallatha Sutta) – Το Βέλος (The Dart)

Μετάφραση από τα Πάλι από τον Νιαναπονίκα Θέρα (Nyanaponika Thera)

Είπε ο Φωτισμένος: «Ένας απαίδευτος άνθρωπος, μοναχοί, βιώνει επώδυνα συναισθήματα, βιώνει δυσάρεστα συναισθήματα και βιώνει ουδέτερα συναισθήματα. Παρόμοια, ένας καλά διδαγμένος ευγενής μαθητής, βιώνει επώδυνα, δυσάρεστα και ουδέτερα συναισθήματα. Ποια είναι λοιπόν η διαφορά, η ανομοιότητα, η αντίθεση που υπάρχει μεταξύ ενός καλά διδαγμένου, ευγενούς μαθητή και ενός απαίδευτου ανθρώπου;

» Όταν ένας απαίδευτος άνθρωπος αγγίζεται από ένα επώδυνο (σωματικά) συναίσθημα, ανησυχεί και θρηνεί, οδύρεται, χτυπάει το κεφάλι του, κλαίει και είναι αλλόφρονας από τον τρόμο. Βιώνει έτσι, δύο είδη συναισθημάτων, ένα σωματικό και ένα διανοητικό. Είναι σαν ένας άνθρωπος να τρυπιέται από ένα βέλος και στη συνέχεια, μετά από το πρώτο τρύπημα, να τρυπιέται από ένα δεύτερο –το άτομο αυτό βιώνει τα συναισθήματα που προκαλούν δύο βέλη. Αυτό λοιπόν παθαίνει και ο απαίδευτος άνθρωπος: όταν τον αγγίζει ένα επώδυνο (σωματικά) συναίσθημα, ανησυχεί και θρηνεί, οδύρεται, χτυπάει το κεφάλι του, κλαίει και είναι αλλόφρονας από τον τρόμο. Βιώνει έτσι, δύο είδη συναισθημάτων, ένα σωματικό και ένα διανοητικό.

» Έχοντας αγγιχτεί από το επώδυνο αυτό συναίσθημα, αντιστέκεται και δυσαρεστείται και μέσα του, στον νου του, δημιουργείται μια τάση να αντισταθεί στο επώδυνο αυτό συναίσθημα. Κυριευμένος από τον αντίτυπο του επώδυνου συναισθήματος, λοιπόν, αρχίζει να αναζητά τις απολαύσεις των αισθήσεων. Και γιατί το κάνει; Ένας απαίδευτος άνθρωπος, μοναχοί, δε γνωρίζει κανέναν άλλον τρόπο διαφυγής από τα επώδυνα συναισθήματα, πέρα από τις απολαύσεις των αισθήσεων. Και στη συνέχεια, ένας τέτοιος άνθρωπος που απολαμβάνει την ευχαρίστηση των αισθήσεων, διαμορφώνει μέσα του, στον νου του, την τάση να ποθεί τα ευχάριστα συναισθήματα. Δε γνωρίζει, σύμφωνα με τα γεγονότα, πώς ξεκινούν και πώς σταματούν τα συναισθήματα αυτά, δε γνωρίζει την ικανοποίηση, τους κινδύνους και την απόδραση που συνδέονται με τα συναισθήματα αυτά. Μέσα σ’ αυτόν που δεν έχει τη γνώση αυτή, διαμορφώνεται μια τάση να αγνοεί τα ουδέτερα συναισθήματα. Όταν βιώνει ένα ευχάριστο συναίσθημα, ένα επώδυνο συναίσθημα ή ένα ουδέτερο συναίσθημα, το βιώνει σαν ένας άνθρωπος που δεσμεύεται από αυτό. Ένας τέτοιος άνθρωπος, μοναχοί, αποκαλείται απαίδευτος άνθρωπος που δεσμεύεται από τη γέννηση, από τα γηρατειά, από τον θάνατο, από τη θλίψη, από τον θρήνο, από τον πόνο, από τη δυστυχία και από την απελπισία. Ο άνθρωπος αυτός, δεσμεύεται από τα δεινά, αυτό σας το δηλώνω.

» Στην περίπτωση του καλά διδαγμένου, ευγενούς μαθητή, μοναχοί, όταν ένας τέτοιος άνθρωπος αγγίζεται από ένα επώδυνο συναίσθημα, δεν ανησυχεί και δε θρηνεί, δεν οδύρεται, δε χτυπάει το κεφάλι του, δεν κλαίει και δεν είναι αλλόφρονας από τον τρόμο. Αυτό που βιώνει είναι ένα είδος συναισθήματος, ένα σωματικό συναίσθημα αλλά όχι ένα διανοητικό. Είναι σαν ένας άνθρωπος να τρυπιέται από ένα βέλος, αλλά όχι από ένα δεύτερο που ακολουθεί το πρώτο. Έτσι, ο άνθρωπος αυτός βιώνει τα συναισθήματα που προκαλεί μόνο ένα βέλος. Αυτό λοιπόν παθαίνει και ο καλά διδαγμένος, ευγενής μαθητής: όταν τον αγγίζει ένα επώδυνο (σωματικά) συναίσθημα, δεν ανησυχεί και δε θρηνεί, δεν οδύρεται, δε χτυπάει το κεφάλι του, δεν κλαίει και δεν είναι αλλόφρονας από τον τρόμο. Βιώνει έτσι, ένα είδος συναισθήματος, ένα σωματικό συναίσθημα.

» Έχοντας αγγιχτεί από το επώδυνο αυτό συναίσθημα, δεν αντιστέκεται και δε δυσαρεστείται και μέσα του, στον νου του, δε δημιουργείται μια τάση να αντισταθεί στο επώδυνο αυτό συναίσθημα. Κυριευμένος από τον αντίτυπο του επώδυνου συναισθήματος, δεν αρχίζει να αναζητά τις απολαύσεις των αισθήσεων. Και γιατί δεν το κάνει; Ένας καλά διδαγμένος, ευγενής μαθητής, μοναχοί, γνωρίζει έναν τρόπο διαφυγής από τα επώδυνα συναισθήματα, πέρα από τις απολαύσεις των αισθήσεων. Και ένας τέτοιος άνθρωπος που στη συνέχεια δεν απολαμβάνει την ευχαρίστηση των αισθήσεων, δε διαμορφώνει μέσα του, στον νου του, την τάση να ποθεί τα ευχάριστα συναισθήματα. Γνωρίζει, σύμφωνα με τα γεγονότα, πώς ξεκινούν και πώς σταματούν τα συναισθήματα αυτά, γνωρίζει την ικανοποίηση, τους κινδύνους και την απόδραση που συνδέονται με τα συναισθήματα αυτά. Μέσα σ’ αυτόν που έχει τη γνώση αυτή, δε διαμορφώνεται μια τάση να αγνοεί τα ουδέτερα συναισθήματα. Όταν βιώνει ένα ευχάριστο συναίσθημα, ένα επώδυνο συναίσθημα ή ένα ουδέτερο συναίσθημα, δεν το βιώνει σαν ένας άνθρωπος που δεσμεύεται από αυτό. Ένας τέτοιος άνθρωπος, μοναχοί, αποκαλείται καλά διδαγμένος, ευγενής μαθητής που δε δεσμεύεται από τη γέννηση, από τα γηρατειά, από τον θάνατο, από τη θλίψη, από τον θρήνο, από τον πόνο, από τη δυστυχία και από την απελπισία. Ο άνθρωπος αυτός, δε δεσμεύεται από τα δεινά, αυτό σας το δηλώνω.

» Αυτή, μοναχοί, είναι η διαφορά, η ανομοιότητα, η αντίθεση που υπάρχει μεταξύ ενός καλά διδαγμένου, ευγενούς μαθητή και ενός απαίδευτου ανθρώπου».

Γρηγόρης

Σ.τ.Μ. Ο
«Φωτισμένος» είναι ο Βούδας.

Ο Δάσκαλος Γκούντο Νισιτζίμα [Από τον Γκούσταβ Έρικσον]


[Σ.τ.Μ. Το κείμενο που ακολουθεί δεν είναι του Μπραντ Ουόρνερ αλλά ενός άλλου μαθητή του Γκούντο Νισιτζίμα, του Γκούσταβ Έρικσον από τη Σουηδία. Ο λόγος που το περιλαμβάνω, είναι ότι αναφέρεται στον Νισιτζίμα και δίνει ορισμένες ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τη ζωή του και την εμπλοκή του με το Ζεν.]

Ο Γκούντο Νισιτζίμα είναι ένας δάσκαλος του Ζεν (Zen master). Από την άλλη μεριά, δάσκαλοι του Ζεν δεν υπάρχουν –οι δάσκαλοι του Ζεν είναι δάσκαλοι του Ζαζέν, όμως στο Ζαζέν δεν υπάρχει κάτι για να κατακτήσεις (master). Ωστόσο, ο Γκούντο Νισιτζίμα με δίδαξε Ζαζέν και γι αυτό, τον αποκαλώ με ευγνωμοσύνη δάσκαλο του Ζεν. Το ποστ που ακολουθεί, είναι μια αναπόληση του πώς γνωριστήκαμε και διαφόρων πραγμάτων που μου είπε για τη ζωή του στις πολλές συζητήσεις και συνεντεύξεις που κάναμε τα τελευταία δέκα χρόνια.


Φωτογραφία μου μαζί με τον Νισιτζίμα σε μια από τις βόλτες και τις συζητήσεις που κάναμε στο Τόκιο. Απ’ ό,τι φαίνεται, πηγαίνουμε στον ίδιο κουρέα.

Ο Γκούντο Ουάφου Νισιτζίμα, γεννήθηκε το 1919 στη Γιοκοχάμα της Ιαπωνίας. Ο πατέρας του εργαζόταν για την εταιρεία ηλεκτρικών καλωδίων Φουρουκάουα (Furukawa Electric Wire Company) και αργότερα για μια εταιρεία που κατασκεύαζε προϊόντα από λάστιχο. Η μητέρα του ήταν δεκατρία χρόνια νεότερη από τον πατέρα του και αγαπούσαν και οι δυο τους πάρα πολύ τα παιδιά τους. Οι γονείς του Νισιτζίμα είχαν κάνει τέσσερις κόρες και δύο γιούς, όμως ο αδερφός του και μια από τις αδερφές του πέθαναν όταν ήταν μωρά.

Η χρονιά που γεννήθηκε ο Γκούντο Νισιτζίμα, ήταν η χρονιά που υπογράφηκε η συμφωνία ειρήνης στο Παρίσι μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η δεκαετία του 1920 ήταν μια ειρηνική περίοδος για τη ζωή του Νισιτζίμα, όμως η δεκαετία του 1930 έφερε σημαντικές οικονομικές δυσκολίες στην Ιαπωνία. Οι αγρότες δούλευαν πολύ σκληρά όμως το εισόδημά τους ήταν πολύ χαμηλό και κάποιοι μάλιστα, έφταναν στο σημείο να πουλούν τις κόρες τους για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Η αυξανόμενη δυσφορία στην κοινωνία είχε ως αποτέλεσμα να δολοφονηθούν πολλοί πολιτικοί και στρατιωτικοί και πολιτικοί μέμφονταν τους λαούς άλλων χωρών για τα οικονομικά προβλήματα της χώρας τους. Η Ιαπωνία γινόταν ολοένα και πιο εθνικιστική και μιλιταριστική.

Όταν ο Νισιτζίμα ήταν 16 ετών, πήγε για πρώτη φορά σε ένα σεσίν, στον ναό Νταϊτσούζι, στη βόρεια περιοχή του Τόκιο. Την εποχή εκείνη, τον απασχολούσαν πολύ οι πολιτικές εντάσεις στην Ιαπωνία και αναρωτιόταν ποια πλευρά θα ακολουθούσε –το θέμα τον προβλημάτιζε πολύ, όμως ο δάσκαλος στο Νταϊτσούτζι, ο Κόντο Σαουάκι, του είπε ότι ο πολιτικός εξτρεμισμός είναι λάθος και ότι θα έπρεπε να αναζητήσει μια ισορροπημένη μεσαία οδό. Ο Νισιτζίμα αισθάνθηκε ενστικτωδώς ότι αυτό που έλεγε ο Κόντο Σαουάκι ήταν αλήθεια και από εκείνη την ημέρα συνέχισε να μελετά τον Βουδισμό και να ασκείται στο Ζαζέν.

Την άνοιξη του 1943, ο Γκούντο Νισιτζίμα έγινε στρατιώτης. Η Ιαπωνία είχε εισβάλλει στη Μαντζουρία, στο βορειοανατολικό κομμάτι της Κίνας και όλοι οι άντρες Ιάπωνες είχαν καθήκον να πάνε στον στρατό. Μετά από μερικούς μήνες στρατιωτικής εκπαίδευσης, η μονάδα του Νισιτζίμα στάλθηκε στη Μαντζουρία και μετά από ένα μακρύ ταξίδι μέσα από επικίνδυνες περιοχές της Κορέας και της Μαντζουρίας, κατέληξαν σε μια στρατιωτική πόλη ονόματι Σόνγκο, σε μια πολύ κρύα περιοχή. Εκεί, ο Νισιτζίμα έκανε έναν δεύτερο κύκλο στρατιωτικής εκπαίδευσης –κουβαλούσε σάκους, έτρεχε στα χωράφια και έκανε βολές με όπλα. Ευτυχώς, δε χρειάστηκε ποτέ να σκοτώσει κανέναν.



Φωτογραφία του Νισιτζίμα με τη μονάδα του.

Μετά από ενάμιση χρόνο στη Μαντζουρία, η μονάδα του Νισιτζίμα στάλθηκε να πολεμήσει στη Νοτιοανατολική Ασία. Ο ίδιος, ωστόσο, επειδή είχε περάσει από ειδική εκπαίδευση, δεν πήγε μαζί τους αλλά επέστρεψε στην Ιαπωνία για να συμμετάσχει στην άμυνα της χώρας σε περίπτωση εισβολής –από ό,τι πιστεύει κανείς άλλος από τη μονάδα του δεν επέζησε από τον πόλεμο στα νησιά της Νοτιοανατολικής Ασίας. Τον Αύγουστο του 1945, όταν τελείωσε ο πόλεμος, ο Νισιτζίμα βρισκόταν στο Χιμέτζι Σίτι και τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς, του επέτρεψαν να επιστρέψει στο σπίτι του. Στη διαδρομή, είδε ότι σχεδόν όλοι οι μεγάλοι σιδηροδρομικοί σταθμοί είχαν καταστραφεί –μετά τους βομβαρδισμούς, το Τόκιο έμοιαζε σχεδόν σαν ένα χωράφι χωρίς καθόλου σπίτια.

Ο πατέρας του Νισιτζίμα πέθανε όταν ο ίδιος βρισκόταν στη Μαντζουρία, ενώ η μητέρα του η οποία ήταν άρρωστη όταν αυτός επέστρεφε από τον πόλεμο, πέθανε έναν μήνα μετά. Για αρκετούς μήνες, έμεινε με τη μεγαλύτερη αδελφή του στο Τόκιο και πέρασε δύσκολα καθώς ήταν συχνά δύσκολο να βρει κανείς τρόφιμα. Συχνά χρειαζόταν να ταξιδέψουν μακριά για να βρουν και να αγοράσουν λαχανικά και δημητριακά, οι τιμές αυξάνονταν ολοένα και τα χρήματα είχαν χάσει την αξία τους. Κάποτε αντάλλασσαν για τρόφιμα, ρούχα και πράγματα από το σπίτι τους ενώ μερικές φορές ο Νισιτζίμα ταξίδευε στην επαρχία Τσίμπα για να αγοράσει ψάρια τα οποία έφερνε και πουλούσε στο Τόκιο.

Πριν τον πόλεμο, ο Γκούντο Νισιτζίμα άρχισε να σπουδάζει στο Αυτοκρατορικό Πανεπιστήμιο του Τόκιο και μετά τον πόλεμο, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στα νομικά και έγινε ένας από τους τελευταίους αποφοίτους του πανεπιστημίου πριν αυτό αλλάξει όνομα και γίνει το σημερινό Πανεπιστήμιο του Τόκιο. Κατόπιν κάποιων συστάσεων, έκανε αίτηση για δουλειά στο σε ένα νέο τμήμα του ιαπωνικού υπουργείου οικονομικών, το οποίο είχε ως αντικείμενο τη διοίκηση του χρηματιστηρίου. Η αίτησή του έγινε δεκτή και εργάστηκε στο χρηματιστήριο για πολλά χρόνια. Την εποχή εκείνη γνώρισε τη γυναίκα του και απέκτησε την κόρη του –αν και όταν τον γνώρισα ήταν άγαμος μοναχός, μου είπε πολλές φορές για το ότι η οικογενειακή ζωή είναι πολύ σημαντική. Η γυναίκα του πέθανε πριν από μερικά χρόνια και ο Νισιτζίμα πάντοτε ανέφερε την ευγνωμοσύνη του σ’ αυτή για την υποστήριξή της και για τη ζωή που έζησαν μαζί.

Παράλληλα με την οικογενειακή του ζωή και με τη δουλειά του στο υπουργείο οικονομικών, ο Νισιτζίμα συνέχισε να μελετά τον Βουδισμό και να ασκείται στο Ζαζέν καθημερινά υπό την καθοδήγηση του Κόντο Σαουάκι. Ο Σαουάκι γεννήθηκε το 1880 στην επαρχία Μίε της Ιαπωνίας και καθώς οι γονείς του πέθαναν όταν ήταν πολύ μικρός, έγινε γαμπρός του θείου του. Ο Σαουάκι έγινε μοναχός της παράδοσης Σότο του Ζεν στα 16 του, μελέτησε Βουδισμό στο Εϊχέιτζι, τον κεντρικό ναό του Σότο Ζεν και υπηρέτησε ως στρατιώτης στον Ρώσο-Ιαπωνικό Πόλεμο. Αργότερα, άνοιξε το μοναστήρι Τένγκιο στην επαρχία Τοτσίγκι και πιο μετά, έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κομαζάουα. Ο Δάσκαλος Κόντο Σαουάκι, πέθανε το 1965 στο Κιότο.



Φωτογραφία του Νισιτζίμα στα νιάτα του.

Ο Γκούντο Νισιτζίμα εντυπωσιάστηκε πολύ από τις διδασκαλίες του Δασκάλου Σαουάκι. Όταν ο Σαουάκι επρόκειτο να ταξιδέψει για να δώσει διαλέξεις σε διάφορα μέρη της Ιαπωνίας, ο Νισιτζίμα συχνά ταξίδευε μαζί του –προσπαθούσε να πηγαίνει όσο το δυνατόν περισσότερο με αποτέλεσμα να ταξιδεύει πολύ εκείνη την περίοδο. Ο Κόντο Σαουάκι λεγόταν και «Άστεγος Κόντο», επειδή η δουλειά του ήταν να ταξιδεύει σε διάφορα μέρη της Ιαπωνίας, να δίνει διαλέξεις και να κάνει ησυχαστήρια με άσκηση στο Ζαζέν. Ο Σαουάκι δίδασκε ότι το Ζαζέν είναι για κάθε άτομο που ενδιαφέρεται και όχι μόνο για μοναχούς και μοναχές –σύμφωνα με τον Σαουάκι, δε χρειάζεται να είναι κανείς μοναχός ή μοναχή για να ασκείται στο Ζαζέν. Όταν ο Νισιτζίμα μιλούσε για τον Σαουάκι, συχνά εξέφραζε την ευγνωμοσύνη του και περιέγραφε το πόσο αγνός άνθρωπος ήταν. Ο Κόντο Σαουάκι αφιέρωσε τη ζωή του στο να διαδώσει το Ζαζέν και ποτέ δεν προσπάθησε να αποκομίσει κανένα κέρδος ή φήμη.

Όταν ο Νισιτζίμα ήταν 53 ετών, χειροτονήθηκε μοναχός στην παράδοση του Σότο Ζεν από τον Δάσκαλο Ρένπο Νίουα (Renpo Niwa). Ο Νισιτζίμα ήταν ακόμα παντρεμένος, όμως αποφάσισε να ζήσει ως άγαμος μοναχός –είχε μια ανησυχία ότι η απόφασή του αυτή θα δυσκόλευε τη γυναίκα του, όμως εκείνη τον βοήθησε και τον στήριξε. Το 1977, ο Νισιτζίμα έλαβε και το Σίχο, τη μετάδοση του Ντάρμα από τον Ρένπο Νίουα –το Σίχο είναι μια παραδοσιακή τελετή στην οποία ο δάσκαλος δίνει στον μαθητή του ένα είδος επίσημης πιστοποίησης που το επιτρέπει να γίνει κι αυτός δάσκαλος. Ο Νισιτζίμα μου έχει πει ότι το Σίχο δίνεται από έναν δάσκαλο σε έναν ώριμο μαθητή.

Ο Ρένπο Νίουα ήταν ένας ήρεμος, ευγενικός άνθρωπος, όμως ταυτόχρονα ήταν και πολύ έξυπνος και ο Νισιτζίμα συχνά τον επισκεπτόταν για να τον ρωτήσει τη γνώμη του σχετικά με διάφορες επιλογές και κατευθύνσεις στη ζωή του. Η απάντηση του Νίουα είχε πάντοτε τη μορφή μιας από δύο κοφτές εκφράσεις. Η μια ήταν «Νταϊτζόμπου!» που σημαίνει «βεβαίως» ή «ΟΚ», και η άλλη ήταν «αναρωτιέμαι...». Όταν ο Νίουα έλεγε «ΟΚ», εννοούσε εντελώς ΟΚ και όταν έλεγε «αναρωτιέμαι...», εννοούσε απολύτως αδύνατον –ο Νισιτζίμα μου έχει πει ότι οι απαντήσεις του ήταν πάντοτε σωστές.

Ο Ρένπο Νίουα δεν παρίστανε τον σπουδαίο ή τον ισχυρό, όμως όλοι τον σέβονταν. Όταν πέθανε ο 75ος ηγούμενος του Εχέιτζι, ο Νίουα ήταν ένας από τους δύο υποψηφίους για τη διαδοχή του. Ωστόσο, ο Νίουα δεν ήθελε να φέρεται ανταγωνιστικά, οπότε πρότεινε να γίνει ηγούμενος ο ανταγωνιστής του, παρότι ήταν νεότερός του. Μερικά χρόνια αργότερα, ο Ρένπο Νίουα έγινε ο 77ος ηγούμενος του Εχέιτζι.

Ο Νισιτζίμα ήταν πολύ επιμελής στη μελέτη του. Του άρεσε πολύ να διαβάζει φιλοσοφία και ψυχολογία από την Ευρώπη και την Αμερική, ενώ στις βουδιστικές του μελέτες, έτρεφε ιδιαίτερη εκτίμηση για τα γραπτά του δασκάλου Ντόγκεν. Στην αναζήτησή του για την αλήθεια, ο Ιάπωνας μοναχός Ντόγκεν πήγε από την Ιαπωνία στην Κίνα τον δέκατο τρίτο αιώνα και αφότου βρήκε τον δάσκαλο που έψαχνε στο πρόσωπο του δασκάλου Τέντο Νιότζο, επέστρεψε στην Ιαπωνία και ξεκίνησε εκεί την παράδοση του Σότο Ζεν. Τα γραπτά του δασκάλου Ντόγκεν είναι συγκεντρωμένα σε ένα έργο που λέγεται Σομπογκένζο, ενώ όταν ήταν νεότερος, ο Ντόγκεν είχε γράψει και μια συλλογή από κοάν που λέγεται Σίντζι-Σομπογκένζο. Ο Νισιτζίμα θεωρεί τα κείμενα αυτά πολύ σημαντικά και αφιέρωσε πολλά χρόνια από τη ζωή του για να τα μεταφράσει στα σύγχρονα Ιαπωνικά. Με πολλή βοήθεια από τους μαθητές του, και ιδιαίτερα από τον Μάικ Κρος (Mike Cross), μετέφρασε επίσης το Σομπογκένζο στα Αγγλικά. Το 1971, ο Νισιτζίμα άρχισε να δίνει διαλέξεις με αντικείμενο το Σομπογκένζο του δασκάλου Ντόγκεν στη Βουδιστική Ένωση Νέων του Πανεπιστημίου του Τόκιο, στο Εχέιτζι και σε διάφορους άλλους ναούς και εταιρείες σε όλη την Ιαπωνία. Συνέχισε να γράφει και να εκδίδει βιβλία, να δίνει διαλέξεις και να κάνει ησυχαστήρια σε πολλά μέρη του κόσμου.

Τον Νοέμβριο του 1987, με την υποστήριξη της εταιρείας Ίντα Ριογκόκουντο (Ida Ryogokudo), ο Νισιτζίμα άνοιξε το Ντότζο Ζαζέν Ντόγκεν Σάνγκα στην Ιτσικάουα, κοντά στο Τόκιο. Ήταν ένα κτήριο με τέσσερις ορόφους: στο ισόγειο υπήρχε η κουζίνα, η βιβλιοθήκη και ένας χώρος με ντους και μπάνιο, στον δεύτερο όροφο υπήρχαν δύο μεγάλες αίθουσες, μια για Ζαζέν και μια για διαλέξεις και στους επάνω δύο ορόφους, μικρά δωμάτια για όσους έμεναν εκεί. Ο Νισιτζίμα συχνά έμενε στο δωμάτιό του στο ντότζο, μαζί με άλλα 10-15 άτομα διαφόρων εθνικοτήτων και από πολλές διαφορετικές χώρες. Ο Νισιτζίμα δεχόταν πάντοτε οποιονδήποτε αντιμετώπιζε με σοβαρότητα την άσκηση στο Ζαζέν και δεν έδινε σημασία στο φύλο, την ηλικία, την εθνικότητα ή τη θρησκεία καθενός.



Φωτογραφία μου με τον Νισιτζίμα στην αίθουσα διαλέξεων του ντότζο.

Το πρωινό Ζαζέν στο ντότζο ήταν από τις 5:30 ως τις 6:15 και μετά ο Νισιτζίμα έλεγε «οχάγιο γκοζαϊμάς» («καλημέρα» στα Ιαπωνικά) σε όλους όσους βρίσκονταν έξω από την αίθουσα του Ζαζέν. Στη συνέχεια τρώγαμε όλοι πρωινό μαζί, συνήθως χωρίς να μιλάμε αλλά και μερικές φορές συζητώντας ήρεμα, ο καθένας με τη σειρά του. Πολλοί από αυτούς που έμεναν στο ντότζο είχαν δουλειές ή σπουδές κατά τη διάρκεια της ημέρας, όμως φροντίζαμε να επιστρέφουμε όλοι για να καθίσουμε στο βραδινό Ζαζέν, στις 9. Κάθε μέρα υπήρχαν τέσσερις προγραμματισμένες περίοδοι για Ζαζέν, και όσοι έμεναν μέσα στο ντότζο, είχαν την υποχρέωση να συμμετέχουν τουλάχιστον σε δύο από αυτές. Όλοι ήταν ευπρόσδεκτοι να έρθουν και να καθίσουν Ζαζέν στο ντότζο και συχνά τα σαββατοκύριακα υπήρχαν σέσιν ή ζαζενκάι με διαλέξεις και ακόμα περισσότερο Ζαζέν. Ο στόχος του ντότζο ήταν να βοηθήσει τους ασκούμενους να συνδυάσουν το καθημερινό Ζαζέν με την οικογενειακή τους ζωή και με τη δουλειά τους.

Τον Νισιτζίμα, τον συνάντησα για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 2001, όταν ταξίδευα στην Ιαπωνία ψάχνοντας για έναν δάσκαλο του Ζαζέν. Είχαμε ανταλλάξει κάποια e-mail λίγο καιρό πριν και χάρηκα πολύ όταν τον συνάντησα στο γραφείο του. Είχα συναντήσει ήδη αρκετούς δασκάλους του Ζεν και είχα αποφασίσει ότι ο Νισιτζίμα ήταν αυτός στον οποίο ήθελα να επιστρέψω. Του εξήγησα ότι είμαι χριστιανός και εκείνος μου είπε ότι μπορούμε να ασκούμαστε στο Ζαζέν και ταυτόχρονα να ανήκουμε σε οποιαδήποτε θρησκεία θέλουμε –δεν υπάρχει πρόβλημα. Την επόμενη χρονιά, επέστρεψα στην Ιαπωνία και έμεινα έναν μήνα στο ντότζο του Νισιτζίμα, ενώ από το 2001 ως το 2008, τον επισκέφθηκα έξι φορές. Άλλοτε έμενα για μερικές εβδομάδες και άλλοτε για μερικούς μήνες και στη συνέχεια επέστρεφα στην οικογένεια, τις σπουδές και τη δουλειά μου στη Σουηδία. Στον χρόνο ανάμεσα στις επισκέψεις μου, έγραφα τις ερωτήσεις μου στον Νισιτζίμα και εκείνος μου έδινε ευγενικές, ξεκάθαρες και άμεσες απαντήσεις. Είχαμε πολλές συζητήσεις και καθίσαμε Ζαζέν πολλές φορές μαζί αυτά τα χρόνια και του χρωστώ ευγνωμοσύνη για αυτά που με δίδαξε (εμένα και πολλούς άλλους) σε όλη του τη ζωή.

Ο Νισιτζίμα έκανε την τελετή του Σίχο για ορισμένους μαθητές του και το 2003, την έκανε και για μένα. Εκείνον τον καιρό ήμουν πολύ απασχολημένος γιατί παρακολουθούσα ένα πρόγραμμα ΜΑ στην Αγγλία και αρχικά αρνήθηκα –αισθανόμουν μαθητής και όχι δάσκαλος, χώρια που πίστευα ότι όντας χριστιανός δε θα έπρεπε να κάνω μια τέτοια τελετή. Την επόμενη χρονιά, ωστόσο, έμεινα και πάλι στο ντότζο ενώ σπούδαζα σε ένα πανεπιστήμιο στο Τόκιο. Στο πανεπιστήμιο υπήρχαν άτομα πολλών εθνικοτήτων και θρησκειών και καθώς συχνά συζητούσαμε για το πώς εξελίσσονται οι αξίες, κατέληξα στο εξής συμπέρασμα: οι τύποι και οι τελετές των διαφόρων θρησκευτικών παραδόσεων δεν ήταν ποτέ απόλυτα καθορισμένες. Έτσι, είπα στον Νισιτζίμα ότι θα χαιρόμουν πολύ να γίνω ένας χριστιανός δάσκαλος του Ζαζέν και στις αρχές του Ιουλίου του 2004, λίγες μέρες πριν την αποφοίτησή μου από το πανεπιστήμιο, ο Νισιτζίμα έκανε την τελετή του Σίχο στο ντότζο για εμένα και έναν Ιάπωνα μαθητή του –πρόκειται για μια εμπειρία για την οποία αισθάνομαι ευγνώμων.

Το 2005, ο Νισιτζίμα έπεσε και χτύπησε στη σπονδυλική του στήλη. Όταν επέστρεψε από το νοσοκομείο, σκέφτηκε και κατέληξε ότι είναι πλέον πολύ μεγάλος και σωματικά αδύναμος για να συνεχίσει να ηγείται του ντότζο και ότι έχει έρθει η ώρα να αποσυρθεί. Το κτήριο του ντότζο ανήκε στην εταιρεία Ίντα Ριογκόκουντο, στην οποία ο Νισιτζίμα εργαζόταν για πολλά χρόνια και όταν εκείνος αποσύρθηκε, το κτήριο κατεδαφίστηκε και έγινε παρκινγκ. Μια φορά, πέρασα από το μέρος που βρισκόταν το κτήριο και όταν είδα το παρκινγκ αισθάνθηκα θλίψη –το ντότζο ήταν ένα μέρος πολύ σημαντικό για τη ζωή μου.

Ο Νισιτζίμα σταμάτησε να δίνει διαλέξεις και μετακόμισε σε ένα διαμέρισμα στην Τακασιμαντάιρα, στο βορειοδυτικό μέρος του Τόκιο. Αγόρασε δύο επιπλέον κρεβάτια και καλούσε τους μαθητές του να έρθουν να τον επισκεφθούν στο καινούριο του σπίτι, το οποίο το θεωρούσε το καινούριο του ντότζο για Ζαζέν. Τον επισκέφθηκα πολλές φορές στην Τακασιμαντάιρα και έζησα αρκετές εβδομάδες στο διαμέρισμά του. Εκεί του είπα και το σχέδιό μου να φτιάξω το Ανζενκάι –η ιδέα του άρεσε πολύ και μου έφτιαξε μάλιστα και μια μεγάλη καλλιγραφία με τα ιδεογράμματα που λένε Ανζενκάι. Ο Νισιτζίμα μου είπε ότι χαιρόταν πολύ στην ιδέα ότι χριστιανοί και μέλη άλλων θρησκευτικών παραδόσεων ασκούνταν στο Ζαζέν και μου έδωσε συγχαρητήρια για την ιδέα μου. Τα καλά του λόγια με έκαναν να αισθανθώ την αυτοπεποίθηση και την έμπνευση για να αρχίσω το μπλογκ αυτό, (http://www.anzenkai.com/) μερικά χρόνια αργότερα.



Ο Νισιτζίμα ενώ φτιάχνει την καλλιγραφία που λέει Ανζενκάι.

Γκούσταβ, 10 Μαΐου 2009

Wednesday, May 13, 2009

Ντεσιμαρού και Νισιτζίμα


Τις προάλλες, πήρα ένα e-mail από έναν τύπο που έλεγε ότι επεσήμανε ορισμένες πολύ σημαντικές ομοιότητες μεταξύ των διδασκαλιών του Ταϊσέν Ντεσιμαρού, ιδρυτή της βουδιστικής ευρωπαϊκής οργάνωσης ΑΖΙ και του Γκούντο Νισιτζίμα. Και οι δύο δάσκαλοι μελέτησαν υπό τον Κόντο Σαουάκι και γνωρίζονταν μεταξύ τους, οπότε ο άνθρωπος που μου έστειλε το e-mail ήθελε να μάθει αν η βασική τους φιλοσοφία «(α) ήταν μια οπτική γωνία που προήλθε από συζητήσεις μεταξύ Ντεσιμαρού και Νισιτζίμα ως αμοιβαία επιρροή, (β) αναπτύχθηκε ανεξάρτητα από τον Νισιτζίμα λόγω της μελέτης του στο έργο του Ντόγκεν και ο Ντεσιμαρού επηρεάστηκε λόγω της σχέσης τους, ή (γ), ήταν κάτι στο οποίο έδινε ήδη έμφαση ο κοινός τους δάσκαλος, ο Κόντο Σαουάκι και οι διδασκαλίες τόσο του Ντεσιμαρού, όσο και του Νισιτζίμα περιέχουν το ‘αποτύπωμα’ του δασκάλου τους».

Να πώς απάντησα στο ερώτημα –για όποιον ενδιαφέρεται:

Δεν νομίζω ότι έχει να κάνει με το ότι ο ένας τους επηρέασε τον άλλον. Ο λόγος που αυτά που λένε ακούγονται παρόμοια, είναι απλώς επειδή τυγχάνει να είναι αλήθεια. Αν ένας επιστήμονας στη Βραζιλία και ένας επιστήμονας στην Ελβετία μετρήσουν το σημείο βρασμού του νερού και δουν ότι είναι οι 100 βαθμοί, δε θεωρούμε ότι θα πρέπει ο ένας να επηρέασε τον άλλον.

Ένα από τα προβλήματα με τη βουδιστική φιλοσοφία είναι ότι συχνά μοιάζει σαν οποιαδήποτε άλλη φιλοσοφία –δηλαδή, ότι μοιάζει σαν να είναι ένα σετ ιδεών στις οποίες έφτασε κάποιος επειδή έκατσε και σκέφτηκε. Όμως δεν είναι. Είναι μια κατανόηση (understanding) στην οποία φτάνει κανείς με το να μη σκέφτεται τίποτα. Και παρότι αυτό ακούγεται αδύνατο για τους περισσότερους ανθρώπους (επειδή θεωρούμε ότι ο μόνος τρόπος να κατανοήσουμε τα πράγματα είναι να τα σκεφτόμαστε), ο Βούδας ανακάλυψε ένα εντελώς διαφορετικό είδος κατανόησης.

Προκειμένου να εκφράσουμε την κατανόηση αυτή, χρησιμοποιούμε τα μόνα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας: τις λέξεις. Όμως οι λέξεις δεν επαρκούν και αυτός είναι ο λόγος που η διδασκαλία πρόσωπο με πρόσωπο είναι τόσο ζωτικό κομμάτι της βουδιστικής μελέτης. Υπάρχουν επίπεδα επικοινωνίας που απλώς δεν είναι διαθέσιμα στον γραπτό λόγο και το να προσπαθήσεις να μάθεις Βουδισμό διαβάζοντας βιβλία, είναι περίπου σαν να προσπαθείς να μάθεις να παίζεις ποδόσφαιρο διαβάζοντας βιβλία.

Τόσο ο Νισιτζίμα όσο και ο Ντεσιμαρού μελέτησαν με τον Κόντο Σαουάκι. Άρα, προφανώς ο δάσκαλός τους επηρέασε το πώς σκέφτονται. Επίσης, γνώριζαν ο ένας τον άλλον και μιλούσαν μεταξύ τους. Όμως θα ήταν λάθος να σκεφτεί κανείς ότι η βασική φιλοσοφική τους θεώρηση προέρχεται από το ότι άκουγε ο ένας τις ιδέες του άλλου και τις αφομοίωνε.

Ξέρω πολύ καλά ότι όλα αυτά ακούγονται σαν μυστικιστικές παπαριές σε οποιοδήποτε δεν έχει περάσει τα τελευταία 20 χρόνια με το να κάθεται καθημερινά σε ένα μαξιλάρι, κοιτάζοντας έναν τοίχο. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν διαθέσιμες λέξεις που θα κάνουν αυτά που λέω μια απόλυτη λογική πρόταση. Από την άλλη, θα ήθελα να αναφερθώ ξανά στο παράδειγμά μου με τους δύο επιστήμονες: Για κάποιον που δεν ξέρει τι είναι ένα θερμόμετρο και πώς λειτουργεί, το ότι οι δύο επιστήμονές μας κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το νερό βράζει στους 100 βαθμούς, ακούγεται μυστικιστικό –ένας τέτοιος άνθρωπος δεν μπορεί να καταλάβει τι σημαίνουν καν οι λέξεις αυτές και πιθανότατα απλώς εκπλήσσεται που οι δύο αυτοί επιστήμονες επέλεξαν ακριβώς τις ίδιες λέξεις. Για τον άνθρωπο αυτόν, οι δύο επιστήμονες θα πρέπει να επικοινώνησαν με κάποιον ψυχικό τρόπο.

Παρόλα αυτά, τέτοιου τύπου εξεζητημένες ερμηνείες δεν είναι πραγματικά αναγκαίες. Τα γεγονότα είναι όπως είναι και είναι στη διάθεση οποιουδήποτε θέλει να κοιτάξει. Ωστόσο, το να κοιτάξεις τα γεγονότα αυτά δεν είναι εύκολο –η κοινωνία μας (και εννοώ, όλη η ανθρώπινη κοινωνία), βασίζεται κατά πολύ στο να αποφεύγει επιμελώς την αλήθεια που μας κοιτάζει κατάμουτρα κάθε στιγμή της κάθε μέρας. Αν σταματήσεις να αποφεύγεις να κοιτάζεις την αλήθεια, δεν υπάρχει περίπτωση να μην την δεις.

Μπραντ Ουόρνερ – Τετάρτη 26 Ιουλίου 2006

Σ.τ.Μ. Για τον πολύ σημαντικό δάσκαλο Ταϊσέν Ντεσιμαρού, τον άνθρωπο που είναι σχεδόν αποκλειστικά υπεύθυνος για τη διάδοση του Ζεν στη Γαλλία, μπορεί κανείς να βρει περισσότερες πληροφορίες εδώ, εδώ και εδώ, ενώ για τον θρυλικό Κόντο Σαουάκι, πληροφορίες υπάρχουν εδώ.

Άντε και γαμίσου (Fuck you)


Μόλις επέστρεψα από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Φαντασία (Fantasia Film Festival) στο Μόντρεαλ. Το Φαντασία είναι ένα καταπληκτικό φεστιβάλ, αφιερωμένο, όπως δείχνει και το όνομά του, στον φανταστικό ασιατικό κινηματογράφο. Προφανώς ο Ούλτραμαν (Ultraman) πρωταγωνιστεί στο Φαντασία από το 1996 που ξεκίνησε ο θεσμός –στην πραγματικότητα, τη χρονιά αυτή, ο Ούλτραμαν κλείνει τα δέκα του χρόνια στο φεστιβάλ. Εγώ ήμουν εκεί με τον Τακέσι Γιάγκι, παραγωγό της καινούριας μας σειράς, Ultraman Max –ο Γιάγκι είναι φίλος μου από τότε που άρχισα να δουλεύω στην εταιρεία, οπότε το χάρηκα πολύ που ήρθε.

Από τη σκοπιά της δουλειάς μου ως βουδιστή, το φεστιβάλ λειτούργησε πολύ καλά ως μια υπενθύμιση μιας πολύ σημαντικής διάστασης της πραγματικής βουδιστικής διδασκαλίας. Πρόκειται για τη διάταση που αποκαλώ, «Άντε και γαμίσου» και, παρακαλώ, δώστε μου μια ευκαιρία να εξηγήσω τι εννοώ.

Οι περισσότεροι σκηνοθέτες και παραγωγοί των οποίων οι ταινίες παρουσιάζονται στο Φαντασία, είναι εκτός της μεγάλης κινηματογραφικής πιάτσας (mainstream). Πρόκειται για τύπους που δεν έχουν την υποστήριξη των μεγάλων στούντιο με τα τεράστια μπάτζετ για προώθηση και πολλοί από αυτούς έφτιαξαν τις ταινίες τους χρησιμοποιώντας τις προσωπικές τους οικονομίες και εξαργυρώνοντας χάρες από φίλους –εν ολίγοις, πρόκειται για ανθρώπους με πραγματικό πάθος γι αυτό που κάνουν. ΟΙ άνθρωποι αυτοί, δεν πτοούνται όταν όλοι –κυριολεκτικά– τους λένε ότι δεν υπάρχει περίπτωση να τα καταφέρουν να φτιάξουν μια ταινία. Η στάση τους είναι απλώς «Άντε και γαμίσου»: λένε στον κόσμο «Είπες ότι δεν μπορούσε να γίνει; Να που έγινε. Άντε και γαμίσου».

Ως μαθητής του Βουδισμού, χρειάζεται να έχεις αυτή τη στάση, αυτό το «Άντε και γαμίσου». Δεν μπορείς να ασχολείσαι με το πόσο βλάκας φαίνεσαι όταν κάθεσαι και κοιτάς τον τοίχο της κρεβατοκάμαράς σου. Ούτε μπορείς να ανησυχείς για το ότι όλος ο υπόλοιπος κόσμος λέει ότι η άσκησή σου είναι απλώς χάσιμο χρόνου.

Και, όπως και οι ανεξάρτητοι αυτοί σκηνοθέτες, δεν μπορείς απλώς να μιλάς για το Ζεν και να το ονειρεύεσαι –πρέπει να το κάνεις. Ένας ανεξάρτητος σκηνοθέτης δεν περιμένει μέχρι να μαζέψει ένα δισεκατομμύριο δολάρια, ένα καστ από τοπ ηθοποιούς και γκρίζες διαφημίσεις από τη Nike και την Coca Cola για να αρχίσει τα γυρίσματά του. Απλώς πηγαίνει και κάνει αυτό που θέλει να κάνει. Πάρα πολλοί που θα ήθελαν να ασχοληθούν με το Ζεν περιμένουν την κατάλληλη στιγμή για να αρχίσουν να ασκούνται: ίσως ελπίζουν ότι θα συναντήσουν τον Δάσκαλο Ζεν των ονείρων τους, ίσως περιμένουν για μια ευκαιρία να πάνε σε κάποιο γαμάτο ησυχαστήριο πάνω στα βουνά ή ίσως μαζεύουν λεφτά για το εισιτήριο για το Νεπάλ –ένα κάρο δικαιολογίες για να αναβάλλουν την πραγματική δουλειά. Οι μόνοι που το πιάνουν, ωστόσο, είναι αυτοί που λένε απλώς «άντε και γαμίσου» και ξεκινάνε.

Μπραντ Ουόρνερ – Τρίτη 18 Ιουλίου 2006

Σ.τ.Μ. Μπορεί να ακουστεί κάπως αστείο, ωστόσο ο τίτλος με προβλημάτισε. Όχι επειδή πρόκειται για βρισιά, αλλά επειδή στα αμερικανικά Αγγλικά, το «fuck you» δεν είναι ισοδύναμο με το «fuck off» το οποίο θα μεταφράζαμε με ευκολία «άει γαμίσου». Έτσι, προτίμησα το «άντε και γαμίσου» το οποίο ενίοτε περιλαμβάνει λιγότερη οργή και κάποια περιφρόνηση –στοιχεία τα οποία προσωπικά θεωρώ ότι εκφράζει το «fuck you».

A Nasty Bit of Work **


Πρόσφατα διάβαζα μια παρανοϊκή βουδιστική κόντρα (flame war) στο Ίντερνετ –συνήθως δεν ασχολούμαι με τέτοια πράγματα, όμως μου την επεσήμανε ένας φίλος και άρχισα να την παρακολουθώ, όπως κολλάς και παρακολουθείς το One Life to Live ή το General Hospital. Ένας από τους πρωταγωνιστές της όλης ιστορίας είναι ένας τύπος που θα ήθελε να είναι Δάσκαλος του Ζεν και που λέει διάφορα για τις τελετές, για τους Νόμους της Μηχανικής του Νεύτωνα και για ένα σωρό άλλα θέματα.

Ο τύπος αυτός, έχει μερικά πολύ σοβαρά ζητήματα με τον πρώην δάσκαλό του, τον οποίο αποκηρύσσει αλλά δύο προτάσεις μετά ικετεύει να τον ξαναδεχτεί κοντά του. Ορισμένα από τα πράγματα που λέει για τον δάσκαλό του είναι πραγματικά απίστευτα –ο φίλος μου που μου επεσήμανε την εν λόγω σαπουνόπερα, μου πρότεινε ειδικά ένα ποστ στο οποίο ο τύπος λέει στον πρώην δάσκαλό του, έναν ηλικιωμένο Ιάπωνα, κάτι σε στιλ «Πλησιάζει ο καιρός που θα πας στην Κόλαση» (ο πρώην Δάσκαλος, απ’ ό,τι φαίνεται, δούλευε κάποτε σε μια αυτοκινητοβιομηχανία, οπότε ο πρώην μαθητής του τον κατηγορεί ως υπεύθυνο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την καταστροφή της φύσης. Σε ένα άλλο, ιδιαίτερα αστείο ποστ, ο πρώην μαθητής λέει κάτι του τύπου, «Τώρα θα ρίξω την ατομική βόμβα και θα περιμένω για την παράδοση των Ιαπώνων» και στη συνέχεια αμολάει μια κουφή θεωρία την οποία δεν μπόρεσα να καταλάβω με τίποτα.

Κρίνοντας από τις απαντήσεις που παίρνει ο τύπος, μάλλον κανείς δεν τον παίρνει πολύ στα σοβαρά. Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένοι άνθρωποι στο σάιτ που μάλλον πιστεύουν ότι ο άνθρωπος έχει όντως κάτι να προσφέρει. Κάνας-δύο είναι εμφανώς ο ίδιος ο τύπος που κάνει ποστ με διαφορετικά ονόματα, όμως κάποιοι άλλοι δείχνουν πραγματικοί. Και η λογική τους μοιάζει να είναι: Παρότι ο τύπος είναι κακιασμένος απέναντι στον δάσκαλό του, φέρεται άσχημα σε όποιον γράφει στο σάιτ και γενικότερα είναι αναιδής, κακότροπος, βρωμιάρης και απαίσιος, ίσως οι διάφορες θεωρίες του να έχουν κάποιο περιεχόμενο.

Αυτός ο τρόπος σκέψης δεν είναι Βουδισμός. Και ο λόγος είναι ο εξής:

Ο Βουδισμός δεν είναι θεωρητικός ή διανοητικός (intellectual). Είναι πρακτικός. Και πρακτικός σημαίνει ότι δεν είναι κάτι που λειτουργεί στον χώρο της θεωρίας και της αφαίρεσης αλλά που δε λειτουργεί στον πραγματικό κόσμο. Ο Βουδισμός, είναι επίσης φιλοσοφία ηθικής, δεοντολογίας (morality), και για τους βουδιστές η ηθική επίσης δεν είναι κάτι το αφηρημένο –η βουδιστική ηθική είναι πρακτική ηθική. Το να πεις σε έναν γέρο άνθρωπο ότι πλησιάζει η ώρα που θα πάει στην Κόλαση είναι ανήθικο. Το να χλευάζεις έναν Ιάπωνα που έζησε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο πετώντας χύμα κουβέντες για τις ατομικές βόμβες που σκότωσαν τους συμπατριώτες του και, πιθανώς, τους γείτονες, τους φίλους και τους συγγενείς του, είναι ανήθικο. Δεν έχει σημασία ποιος είναι ο σκοπός που προσπαθείς πετύχεις με τέτοιου είδους ανήθικες πράξεις. Οι κακοί τρόποι δεν είναι Βουδισμός –ποτέ δεν ήταν και ποτέ δεν μπορεί να είναι. Μπορείς να αραδιάσεις όσες «Εμπειρίες Φώτισης» θέλεις αλλά αν δεν μπορείς να συμπεριφερθείς σωστά, δεν έχεις καμία Φώτιση. Να είσαι Φωτισμένος, σημαίνει να συμπεριφέρεσαι ευγενικά και το να μπορείς να συμπεριφέρεσαι σαν κόσμιος άνθρωπος είναι ουσιαστικό στοιχείο του να είσαι Βουδιστής. Τέλος η συζήτηση.

Αν αυτός ο τύπος στο σάιτ και οι άνθρωποι που δείχνουν να τον πιστεύουν ήταν το μόνο δείγμα τέτοιας συμπεριφοράς, δε θα ασχολιόμουν να γράψω γι αυτούς –στην τελική, ο τύπος έχει συνολικά έναν μαθητή (αν κατάλαβα καλά) και ακόμα και αυτός ο ένας μαθητής δεν τον πάει και ιδιαίτερα. Δυστυχώς, ωστόσο, ο τύπος είναι απλώς ένα ακραίο δείγμα μιας τραγικά συνηθισμένης κατάστασης. Υπάρχουν πολλοί σαν κι αυτόν που είναι πολύ πιο επιτυχημένοι σ’ αυτό που κάνουν και η επιτυχία τους οφείλεται στο ότι μπορούν να ελέγχουν λίγο περισσότερο τα συναισθήματά τους. Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι πάντοτε (ή συνήθως) βουδιστές. Είναι όμως πάντοτε πρόβλημα.

Το πράγμα έχει ως εξής: ο Βουδισμός έχει να κάνει με αυτό που είναι πραγματικά ολοφάνερο. Αν λοιπόν κάποιος μοιάζει άσχημη περίπτωση (nasty bit of work –βλ. τον τίτλο του ποστ), αλλά δείχνει να έχει Βαθιά Γνώση, ο άνθρωπος αυτός είναι ακριβώς αυτό: μια άσχημη περίπτωση που μοιάζει να έχει Βαθιά Γνώση. Πολλοί άνθρωποι μπορούν να παραστήσουν το «δείχνει να έχει Βαθιά Γνώση» –δεν είναι δύσκολο. Και οποιοσδήποτε καλός ηθοποιός μπορεί να παρουσιαστεί ως πραγματικά «Ζεν» αν το θέλει. Όμως είναι πολύ πιο δύσκολο να διατηρήσει κανείς αυτήν την εικόνα εκτός σκηνής. Η φαινομενική «Βαθιά Γνώση» δεν έχει καμία αξία, αρκεί να αντιληφθεί κανείς ότι δεν έχει καμία αξία.

Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που είναι ιδιοφυίες στα μαθηματικά και που δέρνουν τη γυναίκα τους. Δεν υπάρχουν όμως Φωτισμένοι Δάσκαλοι που απλώς τυγχάνει να μην μπορείς να τους ανεχτείς.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του Βουδισμού, είναι ότι πρόκειται για μια παράδοση και για μια κοινωνική δομή. Αν αποκηρύσσεις τον δάσκαλό σου και τα πράγματα που σε δίδαξε, μπορεί να εξακολουθείς να έχεις κάτι αξιόλογο να πεις –υπάρχουν πολλοί κακοί δάσκαλοι γύρω μας που αξίζουν να τους αποκηρύξεις τόσο αυτούς, όσο και τις διδασκαλίες τους. Αν, όμως αποκηρύσσεις τον δάσκαλό σου και τα πράγματα που σε δίδαξε και συνεχίζεις μόνος σου, χωρίς δάσκαλο, ό,τι και αν έχεις να πεις –αξιόλογο ή όχι– δεν είναι Βουδισμός και δεν μπορεί ποτέ να είναι Βουδισμός. Και σ’ αυτό δεν υπάρχουν εξαιρέσεις. Δεν είναι Βουδισμός βάσει του ίδιου του ορισμού του Βουδισμού. Αν δεν υπάρχει παράδοση, δεν υπάρχει Βουδισμός –τόσο απλά.

Το θέμα αυτό με ζόρισε για πολύ καιρό. Δε μου αρέσουν οι παραδόσεις και οι κοινωνικές δομές –μπλέχτηκα με το πανκ ροκ με την πρόθεση να καταρρίψω όλες τις παραδόσεις και τις κοινωνικές δομές και δυσκολεύτηκα πολύ να αποδεχτώ τον ρόλο κάποιου που συνεχίζει μια παράδοση και που παίζει ένα σημαντικό ρόλο σε μια αναγνωρισμένη κοινωνική δομή. Ανακάλυψα, ωστόσο, ότι ο Βουδισμός, πέραν του ότι είναι μια παράδοση, έχει μια πραγματική αξία και όσο περισσότερο ασχολιόμουν, άρχισα να βλέπω ότι αυτή η αξία του, υπάρχει επειδή ακριβώς πρόκειται για μια παράδοση και μια κοινωνική δομή. Υπάρχει ένας πολύ καλός λόγος που οι αρχαίοι μοναχοί-γραφείς, δημιούργησαν μυθικούς δασκάλους για τον ίδιο τον Βούδα –τον εμπόδισαν έτσι από το να αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα ότι κάθε Βουδιστής Δάσκαλος πρέπει να έχει τον δικό του Δάσκαλο. Στον Βουδισμό, είναι απαραίτητη προϋπόθεση να έχει κανείς έναν δάσκαλο και παρότι μπορεί να είναι αποδεκτό (σε ακραίες περιπτώσεις) να αποκηρύξει κανείς έναν κακό βουδιστή δάσκαλο και να αναζητήσει έναν άλλον, αν δεν κάνει το δεύτερο βήμα (δηλαδή να βρει τον επόμενο δάσκαλό του), δεν είναι βουδιστής. Και δεν έχει «μα» και «μου» –απλώς δεν είναι βουδιστής.

Συνεπώς, το επιμύθιο της ιστορίας μας είναι: μη διαβάζετε βουδιστικούς τσακωμούς στο Ίντερνετ. Είναι εντελώς χάσιμο χρόνου, χώρια που θα καταλήξετε να γράφετε χαζά άρθρα όπως αυτό.


** «Nasty Bit of Work» («Άσχημη περίπτωση») είναι ο τίτλος ενός τραγουδιού των Starvation Army, από τον δίσκο τους Exection Style (Rave Records, 1990). Συγνώμη για την άσχετη αναφορά –μερικές φορές ξεχνάω ότι δεν ξέρει όλος ο κόσμος τι έγινε στο Οχάιο...


Μπραντ Ουόρνερ – Τετάρτη 5 Ιουλίου 2006

Σ.τ.Μ. Τα One Life to Live και General Hospital είναι ιστορικές αμερικανικές σαπουνόπερες. Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να κοιτάξουν εδώ (για το πρώτο) και εδώ (για το δεύτερο).

Ζεν παζλ


Επέστρεψα από το Οχάιο. Η παρουσίαση της πρώτης εκδοχής του ντοκιμαντέρ μου πήγε πολύ καλά –η παρουσίαση έγινε στην Πάρμα του Οχάιο σε ένα μπαρ, που λέγεται Jigsaw Saloon (Σ.τ.Μ. Παζλ Σαλούν) και εντυπωσιάστηκα όταν είδα ότι οι περισσότεροι που ήρθαν από νωρίς για να δουν την ταινία (και ήταν αρκετοί), όντως την παρακολούθησαν, τους άρεσε και στο τέλος μου έκαναν και πολλά κομπλιμέντα. Ενόσω βρισκόμουν στο Οχάιο, κινηματογράφησα πολλές ακόμα συνεντεύξεις που θα περιλάβω στην τελική βερσιόν, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει σιγά-σιγά να αρχίσω να πλακώνομαι στη δουλειά.

Ένα από τα καλύτερα πράγματα που συνέβησαν στην επίσκεψή μου αυτή, ήταν ότι συναντήθηκα για πρώτη φορά μετά από 23 χρόνια με τον φίλο μου, Φρέιζερ «Σουϊσάιντ» Σιμς (Fraser "Suicyde" Sims) –ο Φρέιζερ ήταν αρχηγός ενός γκρουπ που λεγόταν Starvation Army. Καθίσαμε και μιλήσαμε (εγώ, αυτός και η γυναίκα του) και ανακάλυψα ότι ενδιαφέρονται και οι δύο πολύ για τον Βουδισμό. Κάποια στιγμή λοιπόν, ενώ μιλούσαμε, η κ. Σουϊσάιντ, μου λέει «Δε δείχνεις και πολύ Ζεν».

Αυτό το θεωρώ μεγάλο κομπλιμέντο. Δεν αντέχω καθόλου τους ανθρώπους που δείχνουν «Ζεν» και αν οι μόνοι εκπρόσωποι του Βουδισμού που είχα γνωρίσει έδειχναν «Ζεν», είναι βέβαιο ότι δε θα είχα αναπτύξει κανένα ενδιαφέρον για τη φιλοσοφία και την άσκηση του Βουδισμού. Είμαι πραγματικά ευγνώμων που γνώρισα τον Τιμ Μακάρθι (Tim McCarthy) και τον Γκούντο Νισιτζίμα, κανείς από τους οποίους δε δείχνει καθόλου «Ζεν».

Βασικά, απεχθάνομαι να μιλάω για το «Ζεν» –προτιμώ χίλιες φορές να συζητάω για οτιδήποτε άλλο πέραν του Ζεν και αυτό επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι που θέλουν να μιλήσουν για Ζεν δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για το αντικείμενο και δεν το αντιμετωπίζουν σοβαρά. Δε σκέφτονται ότι πρέπει να κάθονται μια ώρα την ημέρα, κάθε μέρα, πάνω σε ένα μαξιλάρι και να αντιμετωπίζουν τον εαυτό τους όπως αντιμετωπίζεις ένα Ροτβάιλερ που θέλει να σου κάνει κιμά τα εντόσθια. Και από τη μεριά μου, δεν ενδιαφέρομαι να κάτσω και να συζητήσω το Ζεν όπως ο κόσμος συζητάει για το αν οι Λέικερς είναι καλύτεροι από τους Σέλτικς, αν το να είσαι Ίμο (Emo) είναι πιο κουλ από το να είσαι Σκρίμο (Screamo) ή από το αν ο Έλμο (Elmo) είναι καλύτερος από το Κούκι Μόνστερ (Cookie Monster). Από την άλλη, αν κάποιος ενδιαφέρεται πραγματικά για το θέμα, είμαι πάντοτε στη διάθεσή του.

Τέλος πάντων. Δε γαμιέται κιόλας –δε σας νοιάζει...

Μπραντ Ουόρνερ – Δευτέρα 3 Ιουλίου 2006

Σ.τ.Μ. Για τον Τιμ Μακάρθι, τον πρώτο δάσκαλο Ζεν-Βουδισμού του Μπραντ Ουόρνερ, μπορεί κανείς να διαβάσει εδώ και εδώ. Περί Ίμο και Σκρίμο (αν δε σας έχουν καλύψει τα τηλεοπτικά παραληρήματα σχετικών και ασχέτων), μπορείτε να δείτε εδώ και εδώ, ενώ για το Σέζαμι Στριτ (Sesame Street), την ιστορική παιδική σειρά που έκανε γνωστό τον Τζιμ Χένσον (όπως λέμε Μάπετ Σόου) και στην οποία πρωταγωνιστούν, μεταξύ άλλων, ο Έλμο και το Κούκι Μόνστερ, μπορείτε να δείτε περισσότερα εδώ.

Monday, May 11, 2009

Συναντήσεις με Φωτισμένα Όντα


[Σ.τ.Μ. Στο κείμενο αυτό, όπως και σε άλλα, έχω χρησιμοποιήσει τη λέξη «Φώτιση» για να αποδώσω το αγγλικό «enlightenment», λέξη ιδιαίτερα τρέντι, όχι μόνο στον χώρο του Νιού Έιτζ αλλά πολύ συχνά και του Βουδισμού. Όπως θα παρατηρήσει ο αναγνώστης, ο Μπραντ Ουόρνερ, έχει ένα ζήτημα με τη συγκεκριμένη λέξη, τουλάχιστον όπως αυτή χρησιμοποιείται συνήθως]


Κοντά στο διαμέρισμά μου, υπάρχει ένα Νιου Έιτζ βιβλιοπωλείο που λέγεται The Bodhi Tree και συχνά περνάω από εκεί και χαζεύω στα ράφια. Αν και έχω ανακαλύψει μερικά αξιόλογα βιβλία εκεί (μεταφράσεις από τις παλιές σούτρες κ.λπ.), τα περισσότερα από τα βιβλία που βρίσκει κανείς στα ράφια του μαγαζιού αναφέρονται στις συναντήσεις των αντίστοιχων συγγραφέων με Φωτισμένα Όντα. Οι συναντήσεις αυτές είναι πάντοτε ξεχωριστές και μυστικιστικές και ο συγγραφέας πάντοτε καταλήγει μεταμορφωμένος από τη Βαθιά Σοφία των υπέροχων αυτών πλασμάτων.

Φευ, οι δικές μου συναντήσεις με Φωτισμένα Όντα ποτέ δεν υπήρξαν εξίσου ευχάριστες. Πρόσφατα, ένας συγκεκριμένος Φωτισμένος Δάσκαλος* από κάπου στον Καναδά έχει αρχίσει να αναφέρεται σ’ εμένα με διάφορα καθόλου κολακευτικά επίθετα στα ποστ που κάνει σε άλλα μπλογκ. Απ’ ό,τι φαίνεται, η δική του Φώτιση είναι πολύ υψηλότερου επιπέδου από αυτή που θα μπορούσε να ελπίσει ένα γλυφτρόνι σαν κι εμένα. Καθώς παρατηρώ τη συμπεριφορά του επί αρκετά χρόνια, αν έτσι φέρονται οι Φωτισμένοι Δάσκαλοι, πάλι καλά που υπάρχουν λίγοι στον κόσμο. Και προσωπικά, δεν έχω καμία διάθεση να γίνω τέτοιος.

Οι συναντήσεις μου με τον συγκεκριμένο τύπο δεν ήταν οι πρώτες δυσάρεστες εμπειρίες με Φωτισμένα Όντα και αμφιβάλλω αν θα είναι και οι τελευταίες. Εδώ που τα λέμε, πρόσφατα έχει αρχίσει να τον ανταγωνίζεται στο Ίντερνετ ένα άλλο Φωτισμένο Ον το οποίο ισχυρίζεται ότι και η δική του Φώτιση είναι πολύ υψηλότερου επιπέδου από τη δική μου. Αυτός ο άλλος Φωτισμένος Άνδρας μάλιστα, μου στέλνει και απειλητικά e-mail. Οποία χαρά...

Πριν από μερικά χρόνια, όταν κάποιος εκδότης εξέταζε το πρώτο μου βιβλίο προκειμένου να το εκδώσει, ένα πολύ διάσημο Φωτισμένο Ον, συγγραφέας πάμπολλων βιβλίων σχετικά με τη Φώτιση και με το πώς να την κατακτήσει κανείς, εξέφρασε έντονες ανησυχίες για το περιεχόμενό του και τις πιθανές συνέπειές του. Ανήσυχοι, οι μελλοντικοί εκδότες μου έφτασαν στο σημείο να του στείλουν το ακυκλοφόρητο χειρόγραφο (χωρίς την άδειά μου) για να μπορέσουν να πάρουν τις ευλογίες του. Η ετυμηγορία του: Ο Μπραντ δεν έχει κάποιο πρόβλημα που να μην μπορεί να λυθεί με έναν χρόνο σε ένα αυστηρό διαλογιστικό ησυχαστήριο. Υποθέτω ότι εννοεί ένα από τα δικά του ησυχαστήρια, ώστε να μπορέσει να μου διδάξει το πραγματικό νόημα της Φώτισης. Μά-λιστά! Δια-τάξ-τε με! Σιγά μη σκίσει κάνα καλσόν! Στο τέλος, επέλεξα να μη συνεργαστώ με τον συγκεκριμένο εκδότη όμως ακόμα αναρωτιέμαι αν το ενδιαφέρον τους για το βιβλίο μου θα είχε μειωθεί αν ο κ. Φωτισμένος το είχε χαρακτηρίσει ανάξιο λόγου.

Ένα άλλο Φωτισμένο Ον που γνώρισα κάποτε, κατέληξε μπλεγμένο σε έναν φόνο...

Όπως θα έχετε καταλάβει, πλέον δεν εντυπωσιάζομαι με αυτούς που ισχυρίζονται ότι έχουν κατακτήσει τη Φώτιση.

Πραγματικά δεν μπορώ να καταλάβω γιατί αυτά τα Φωτισμένα Όντα αισθάνονται ότι τους απειλώ τόσο πολύ, ειδικά αν λάβει κανείς υπόψη ότι ποτέ δεν υποστήριξα για τον εαυτό μου τίποτα σχετικό με τη φώτιση –στην πραγματικότητα, έχω αρνηθεί εντελώς την ιδέα της Φώτισης και ίσως αυτό να είναι που τους κάνει να αισθάνονται ότι απειλούνται: είναι σαν να λες ότι ο αυτοκράτορας είναι γυμνός. Τέλος πάντων, αν είσαι πραγματικά Φωτισμένος, γιατί να αισθάνεσαι ότι σε απειλεί οτιδήποτε; Γιατί να χρειάζεται να κάνεις δηλώσεις σχετικά με τη δική σου Φώτιση; Γιατί να εμπλέκεσαι σε εικασίες σχετικά με τη φύση της Φώτισης (ή της μη-Φώτισης) κάποιου άλλου; Δε θα έπρεπε ένα Φωτισμένο Ον να έχει περισσότερη εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στη Συνολική του Κατανόηση για Όλα τα Πράγματα και τα Φαινόμενα; Ίσως αν ήμουν Φωτισμένος να μπορούσα να τα καταλάβω αυτά τα πράγματα...

Ίσως τα Φωτισμένα Όντα που συνάντησαν οι συγγραφείς που έλεγα παραπάνω, να είναι διαφορετικά από αυτά που συνάντησα εγώ. Είναι απολύτως πιθανό. Είναι όμως εξίσου πιθανό, πολλοί από αυτούς που ισχυρίζονται ότι είναι Φωτισμένα Όντα, να συμπεριφέρονται εντελώς διαφορετικά προς αυτούς που τους κολακεύουν και κάθονται στα πόδια τους ρουφώντας τη σοφία τους από ότι προς αυτούς που τους αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό.

Ωστόσο, και παρότι έχω πει «Δεν υπάρχει Φώτιση», δεν είναι ότι δεν πιστεύω καθόλου στη Φώτιση. Το ξέρω ότι αυτό ακούγεται σαν ατάκα από το Spinal Tap**, όμως δεν είναι ότι δεν υπάρχει Φώτιση. Είναι ότι δεν μπορώ να δεχτώ ότι αυτό που ο περισσότερος κόσμος αποκαλεί «Φώτιση», μπορεί να είναι τόσο, πώς να το πω, διαφωτιστικό.

Η Φώτιση δεν είναι κατάσταση. Δεν είναι μια εμπειρία που σου συμβαίνει και που μετά ό,τι πεις ή κάνεις είναι απολύτως κουλ επειδή –πώς να το κάνουμε– είσαι ένα Φωτισμένο Ον, άρα πρέπει να είναι κουλ. Όχι. Η Φώτιση είναι πράξη. Η Φώτιση δεν είναι κάτι που βιώνεις. Δεν είναι κάτι που κατέχεις και το οποίο οι άλλοι, οι μη φωτισμένοι δεν κατέχουν. Η Φώτιση είναι κάτι που κάνεις. Αυτός είναι ο λόγος που ο Ντόγκεν είπε ότι το να κάθεσαι Ζαζέν είναι η ίδια η Φώτιση. Όταν συμπεριφέρεσαι σαν Βούδας, αυτή η συμπεριφορά, αυτή η πράξη είναι Φώτιση. Όταν συμπεριφέρεσαι σαν μαλάκας...

* Παρακαλώ, να σημειωθεί ότι δεν έχω αναφερθεί σε κανένα από αυτά τα Φωτισμένα Όντα με το όνομά τους. Αν πρέπει να χάσετε τον χρόνο σας κάνοντας εικασίες, μην αναφέρετε ονόματα στα σχόλια, εντάξει; Αρκετά με σκοτίζουν αυτοί οι τύποι έτσι κι αλλιώς.

** «Δε λέμε ακριβώς ‘Αγάπα τον πλησίον σου’. Ούτε καν το εννοούμε. Όμως το μήνυμα πρέπει να είναι σαφές».
–Νάιτζελ Τάφνελ (Nigel Tufnel), λιντ κιθαρίστας των Spinal Tap

Μπραντ Ουόρνερ – Κυριακή 25 Ιουνίου 2006

Σ.τ.Μ. Όσοι είναι εκτός του μουσικού κυκλώματος και δεν ξέρουν τους Spinal Tap και τη σχετική ταινία, μπορούν να ρίξουν μια ματιά στο σχετικό λινκ της Wikipedia. Αυτός πάει ως το 11!

Sunday, May 10, 2009

Κάθισμα στην καρέκλα – Μέρος Εκατομμυριοστό


[...]

Κάποιοι μου έγραψαν για το θέμα του καθίσματος στην καρέκλα. Πιθανώς δε θα έπρεπε να πω καν αυτό που θα πω, επειδή θα το διαβάσουν αρκετοί άνθρωποι που δεν έχουν κανένα πρόβλημα και θα το χρησιμοποιήσουν σαν δικαιολογία για να τεμπελιάσουν, όμως παρόλα αυτά θα το πω: έχω παρατηρήσει ότι όσοι έχουν κάποιο πραγματικό σωματικό πρόβλημα και δεν μπορούν με τίποτα να καθίσουν στο μαξιλάρι, βρίσκουν έναν τρόπο να δημιουργήσουν ένα στιλ Ζαζέν που να λειτουργεί.

Παράλληλα, έχω παρατηρήσει ότι πολύ περισσότεροι άνθρωποι θέλουν απλώς να πάρουν μια ήδη εύκολη άσκηση και να την κάνουν ακόμα πιο εύκολη –για παράδειγμα, ρωτάνε αν μπορούν να ακούνε μουσική Νιου Έιτζ όταν κάθονται κ.λπ. Περιμένω πότε θα βρεθεί κάποιος που θα με ρωτήσει αν μπορεί να βλέπει τηλεόραση όταν κάνει Ζαζέν καθισμένος σε μια πολυθρόνα και πίνοντας μπύρα.

Ενώ λοιπόν ισχύει ότι μπορεί κάποιοι άνθρωποι να πρέπει να το κάνουν καθισμένοι σε καρέκλες, το πιο πιθανό είναι ότι εσύ αγαπητέ μου αναγνώστη, δε συγκαταλέγεσαι στην κατηγορία αυτή. Και αν δεν συγκαταλέγεσαι, ισχύει αυτό που είπα τις προάλλες: το να κάνεις Ζαζέν καθισμένος σε καρέκλα, είναι σαν να προσπαθείς να κάνεις τζόγκιν ενώ οδηγείς το αμάξι σου. Μπορεί να καλύψεις την ίδια απόσταση αλλά το αποτέλεσμα δε θα είναι το ίδιο. ΟΚ;

Μπραντ Ουόρνερ – Τρίτη 20 Ιουνίου 2006

Κάθισμα στην καρέκλα


Τις προάλλες, πήρα ένα e-mail από κάποια που ήθελε να παρακολουθήσει τα μαθήματα Ζεν που κάνω στην Σάντα Μόνικα (παρεμπιπτόντως, η μέση εβδομαδιαία προσέλευση που έχουμε στα μαθήματα αυτά είναι περίπου τέσσερα άτομα, οπότε για περάστε καμιά βόλτα). Η γυναίκα μου είπε ότι όταν κάθεται στο πάτωμα πονάει και με ρώτησε αν έχω πρόβλημα να κάτσει σε καρέκλα.

Καθώς δεν ήξερα για την πραγματική της κατάσταση, δεν μπορούσα να της πω εύκολα «ναι» ή «όχι», όμως γενικά δε θέλω να ενθαρρύνω τον κόσμο να κάνει Ζαζέν στην καρέκλα. Αν κάποιος πραγματικά δεν μπορεί να κάνει την άσκηση με άλλο τρόπο, δε θα τους εμποδίσω να έρθουν. Όμως έχω καταλήξει ότι οι περισσότεροι που μου ζητάνε να κάνουν Ζαζέν στην καρέκλα, δεν το χρειάζονται πραγματικά.

Πριν από κάνα-δυο εβδομάδες, ήμουν στη Βοστόνη και έδωσα μια ομιλία στην αίθουσα συσκέψεων μιας εταιρείας. Η αίθουσα ήταν έτσι φτιαγμένη που δεν είχαμε άλλη επιλογή από το να κάνουμε Ζαζέν καθισμένοι στις καρέκλες –αν δεν το κάναμε, δε θα κάναμε καθόλου. Επέλεξα λοιπόν να το κάνουμε στις καρέκλες, όμως ανακάλυψα ότι το Ζαζέν στην καρέκλα δεν είναι ακριβώς Ζαζέν.

Το Ζαζέν, είναι στην ουσία μια στάση (pose) ισορροπίας. Στη Γιόγκα, υπάρχουν αρκετές τέτοιες στάσεις και πιθανότατα η πιο γνωστή είναι το δέντρο –είναι αυτή που στέκεσαι στο ένα σου πόδι με τις παλάμες σου ενωμένες, μέχρι που (αν είσαι σαν κι εμένα) πέφτεις χύμα στο πάτωμα μετά από είκοσι δευτερόλεπτα. Το Ζαζέν είναι από μια άποψη πιο εύκολη στάση ισορροπίας αλλά από μια άλλη άποψη, πολύ πιο δύσκολη. Όταν κάνεις τη στάση του δέντρου, ξέρεις σίγουρα πότε έχεις χάσει την ισορροπία σου –είναι όταν έχεις βρεθεί σωρό-κουβάρι στο πάτωμα. Στο Ζαζέν όμως, τα σημάδια δεν είναι τόσο ορατά και μπορεί να συνεχίζεις απολύτως εκτός ισορροπίας για αρκετή ώρα, χωρίς αυτό να είναι εμφανές σε κάποιον τυχαίο παρατηρητή.

Όταν κάναμε Ζαζέν στις καρέκλες στη Βοστόνη, η αίσθηση ήταν εντελώς διαφορετική από αυτή που έχεις στο πραγματικό Ζαζέν. Στην καλύτερη περίπτωση, καθόμασταν ήσυχα μαζί –όχι ότι αυτό είναι κακό βεβαίως, όμως δεν είναι Ζαζέν. Η διάσταση της ισορροπίας της άσκησης λείπει εντελώς όταν κάθεσαι στην καρέκλα και όσο και αν έχω προσπαθήσει, δεν έχω καταφέρει να βρω έναν τρόπο να κάνω πραγματικό Ζαζέν όταν έχω την καρέκλα να με στηρίζει.

Πολλοί άνθρωποι παραπονιούνται για τον πόνο στο Ζαζέν και το να αξιολογήσεις τον πόνο του άλλου είναι δύσκολο. Είναι πολύ σημαντικό να προσέξεις να μην τραυματίσεις το σώμα σου όταν ασκείσαι –για παράδειγμα, αν δεν προσέξεις, μπορεί να κάνεις σοβαρή ζημιά στα γόνατά σου. Όταν λοιπόν ο κόσμος παραπονιέται για τον πόνο, δεν μπορείς να ξέρεις ακριβώς αν ο πόνος που αισθάνονται είναι κάτι σοβαρό όπως αυτό που συμβαίνει όταν τραβάς του σκοτωμού τους συνδέσμους του γόνατος ή αν πρόκειται για το συνηθισμένο ξεβόλεμα που έχει να κάνει με την προσπάθεια να μείνεις ακίνητος.

Το Ζαζέν δεν είναι φτιαγμένο για άνεση. Δεν υποτίθεται ότι είναι το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο –αν ήταν, θα το έκαναν πολύ περισσότεροι άνθρωποι. Ένας κάποιος πόνος, είναι φυσιολογικός στο Ζαζέν καθώς πρόκειται για ένα είδος σωματικής άσκησης. Το να σταματήσεις το Ζαζέν επειδή πονάει λιγάκι, είναι σαν να σταματήσεις να κάνεις τζόγκιν επειδή κουράζονται τα πόδια σου.

Μπραντ Ουόρνερ – Σάββατο 10 Ιουνίου 2006