Προφανώς είναι συμπτωματικό ως προς την εποχή, όμως τις τελευταίες δέκα μέρες, δηλαδή στο τέλος του πραγματικού χειμώνα, έπεσαν στην προσοχή μου τέσσερις ειδήσεις από την Ελλάδα που, στο μέτρο που δεν πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά αλλά αντικατοπτρίζουν μια ευρύτερη κατάσταση, με έκαναν να αισθανθώ αφενός δικαιωμένος (για πράγματα που έχω υποστηρίξει στο παρελθόν –και από τις σελίδες αυτού του μπλογκ) και αφετέρου εξαιρετικά αισιόδοξος για το ότι αρχίζει αχνά-αχνά να εμφανίζεται μια άνοιξη στην Ελλάδα. Και επειδή, όπως έχω πει και άλλες φορές, θεωρώ ότι ο χειμώνας τον οποίο διασχίζει η Ελλάδα δεν είναι οικονομικός αλλά πολιτισμικός/συνειδησιακός, αυτό που με ενδιαφέρει στις παραπάνω ειδήσεις είναι ότι δεν πρόκειται για σημάδια οικονομικής ανάκαμψης (αν και η μια μπορεί να οδηγήσει και σε κάτι τέτοιο), όσο για σημάδια ουσιαστικής ανάκαμψης –στη συνείδηση των ανθρώπων. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που θεωρώ ότι μια αναφορά στις ειδήσεις αυτές έχει θέση σε ένα μπλογκ που σχετίζεται με το βουδισμό Ζεν και αποφάσισα να την κάνω.
Επί τροχάδην, καθώς είμαι βέβαιος ότι όσοι ζουν στην Ελλάδα θα ξέρουν ήδη για τι πράγμα μιλάω (όντας στο εξωτερικό, ορισμένα πράγματα φτάνουν στα αυτιά μου με καθυστέρηση), οι τέσσερις ειδήσεις ήταν η υπόθεση με τις πατάτες στην Κατερίνη, η αποκάλυψη ότι ο πρωθυπουργός κ. Λουκάς Παπαδήμος δεν παίρνει την πρωθυπουργική χορηγία που συνοδεύει τη θέση του, η πρωτοβουλία «Greece Is Changing» και το κλείσιμο της εκδοτικής εταιρείας ΙΜΑΚΟ. Αν και καθένα από τα παραπάνω συνδυάζεται με μια διαφορετική διάσταση της κατάστασης στην Ελλάδα (και με μια διαφορετική διάσταση του Ζεν), όλα μαζί δίνουν μια εικόνα (ή τουλάχιστον, έτσι το βλέπω εγώ) ότι δρομολογούνται κάποιες αλλαγές στην ελληνική πραγματικότητα· αν και κατά πόσον οι αλλαγές αυτές θα αποτελέσουν τη βάση για μια καλύτερη μελλοντική κατάσταση, μένει να φανεί.
Η πρωτοβουλία με τις πατάτες είναι, κατά τη γνώμη μου, η πιο ενδιαφέρουσα: από τη μια δείχνει ότι κάποιοι άνθρωποι αποφάσισαν να δράσουν αναλόγως με τις ανάγκες της τρέχουσας στιγμής –και αν αυτό δεν είναι βουδισμός, τότε δεν έχω καταλάβει τίποτα από τις διδασκαλίες του Βούδα!- και μάλιστα με τον πιο ευφυή και αποτελεσματικό τρόπο· ένα επιπλέον ενδιαφέρον χαρακτηριστικό αυτής της δράσης είναι ότι μπορεί να αποτελέσει την αρχή για την ανάπτυξη ενός ευρύτερου μοντέλου λειτουργίας της αγοράς που δεν υπάρχει λόγος να περιοριστεί εντός των ελληνικών συνόρων. Σε μια περίοδο που τα μάτια της διεθνούς κοινότητας είναι στραμμένα στην Ελλάδα, μια κίνηση που βγάζει νόημα είναι πολύ πιθανό να βρει μιμητές και στο εξωτερικό και να γίνει η αρχή για μια καινούρια οργάνωση, τουλάχιστον ορισμένων, συναλλαγών. Και παρεμπιπτόντως δε με απασχολεί καθόλου αν οι μεν του γνωστού διπόλου θεωρήσουν ότι πρόκειται για θρίαμβο της ελεύθερης αγοράς και οι δε για θρίαμβο του σοσιαλισμού.
Η πρωτοβουλία «Greece Is Changing» είναι λιγότερο ενδιαφέρουσα από πλευράς πρωτοτυπίας, όμως είναι επίσης μια ένδειξη ότι κάποιοι που έχουν τα μέσα και τις δυνατότητες, αποφάσισαν να κάνουν κάτι παρακάμπτοντας τους «επίσημους φορείς» και τους «καθ’ ύλην αρμόδιους»· ενδεχομένως επειδή κατάλαβαν ότι δεν υπάρχουν «καθ’ ύλην αρμόδιοι» και ότι για τα πάντα, καθ’ ύλην αρμόδιοι είμαστε εμείς οι ίδιοι. Αν το σπίτι σου πάρει φωτιά, προφανώς θα στραφείς στην πυροσβεστική όμως μέχρι να έρθουν οι αντλίες, το πιο λογικό πράγμα που έχεις να κάνεις, είναι να πιάσεις τον πρώτο κουβά που θα βρεις μπροστά σου και να ρίξεις νερό σε ό,τι μπορείς. Κανείς δεν αρνείται την ανάγκη της ύπαρξης της πυροσβεστικής υπηρεσίας, όμως η πλήρης παραίτηση στα χέρια κάποιων τρίτων είναι παράλογη –και όχι μόνο από βουδιστικής άποψης.
Το ότι ο κ. Παπαδήμος δεν παίρνει χρήματα για τη δουλειά που του ανατέθηκε είναι καλό πρωτίστως για τον ίδιο και τη συνείδησή του· και σ’ αυτό το επίπεδο, αν υπάρχει μια βουδιστική... υπεραξία, πιστώνεται σ’ αυτόν και μόνο. Ωστόσο, είναι σημαντικό για μια χώρα που έχει απαξιώσει τους πολιτικούς (και από μια πλευρά δικαίως –λέω «από μια πλευρά» επειδή η άλλη πλευρά είναι ότι οι εν λόγω πολιτικοί δεν ανέλαβαν την εξουσία πραξικοπηματικά) να δει ότι υπάρχουν και άνθρωποι που μπορεί να αναλάβουν μια θέση υποκινούμενοι και από άλλα κίνητρα. Φυσικά το ερώτημα αν υπάρχει οπουδήποτε στο μέλλον η πιθανότητα ενός ολόκληρου κυβερνητικού σχήματος που θα λειτουργεί αμισθί στο διηνεκές, μάλλον απαντιέται με ένα βέβαιο «όχι», όμως παρόλα αυτά, στη συγκεκριμένη στιγμή, η συγκεκριμένη πράξη του συγκεκριμένου ανθρώπου αποτελεί ένα καλό σημάδι.
Τέλος η περίπτωση της ΙΜΑΚΟ: από βουδιστικής πλευράς, το δίδαγμα συνοψίζεται στη φράση «karma is a bitch» –ο δημιουργός της εταιρείας και οι άνθρωποι που εργάζονταν σ’ αυτή συνέβαλλαν στη δημιουργία μιας κατάστασης χωρίς (κρίνοντας από τις δηλώσεις τους) να συνειδητοποιούν αυτή τους τη συμβολή και σήμερα που η κατάσταση έφτασε στα όριά της, βρίσκονται και αυτοί να εισπράττουν τις συνέπειες. Μου φαίνεται εξαιρετικά ανόητο ότι αποδίδουν τα προβλήματα της εταιρείας στα «προβλήματα της αγοράς» και ότι δεν μπορούν να δουν (αν όντως δεν μπορούν) το ότι η «αγορά» αλλά και η κοινωνία που την περιέχει, διαμορφώθηκαν κατά πολύ από τους ίδιους, όμως τελικά καθένας καταλαβαίνει όποτε καταλαβαίνει και ό,τι καταλαβαίνει. Σε ό,τι αφορά δε την κατάσταση της Ελλάδας, δεν μπορώ παρά να θεωρήσω ωφέλιμο το ότι ο φορέας μιας συγκεκριμένης επιζήμιας νοοτροπίας παύει να εκπέμπει τα μηνύματά του.
Προφανώς για όλα τα παραπάνω υπάρχουν αντίλογοι, έτσι; Το «κίνημα της πατάτας» μπορεί να αποδειχθεί ένα πυροτέχνημα (ή, ακόμα χειρότερα, να καπελωθεί από τους γνωστούς παράγοντες που καπελώνουν τέτοια πράγματα), οι εταιρείες που στηρίζουν το «Greece Is Changing» προφανώς κινούνται με στόχο και το οικονομικό τους όφελος, ο κ. Παπαδήμος πιθανότατα θα έχει αντισταθμιστικά οφέλη πολλαπλάσια της πρωθυπουργικής χορηγίας από την ανάληψη της συγκεκριμένης θέσης και όσο για την ΙΜΑΚΟ, στο μέτρο που υποστηρίχθηκε επί μια 25ετία από ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού, το κλείσιμό της μπορεί να μη σημαίνει και τίποτα και μπορεί σε ένα μήνα να έχει δημιουργηθεί μια άλλη εταιρεία η οποία να προβάλλει ακριβώς την ίδια νοοτροπία. Σαφώς ισχύουν όλα αυτά –και πολύ περισσότερα. Όμως το τι μπορεί να γίνει δεν επηρεάζει αυτό που γίνεται· συγκεκριμένα, βάσει της αρχής του κάρμα ισχύει το ακριβώς αντίθετο!
Και δεν είναι μόνο αυτά: ξέρω από σίγουρη πηγή ότι εντός των προσεχών μηνών πρόκειται να βγει στον αέρα μια κίνηση που αποπειράται να βοηθήσει εκατοντάδες παραγωγούς από όλη την Ελλάδα να προωθήσουν και να πουλήσουν τα προϊόντα τους (τρόφιμα και όχι μόνο) εντός και εκτός Ελλάδας (η κίνηση αυτή χτίζεται επί τουλάχιστον μια διετία και αυτό δίνει ένα μέτρο τόσο για το μέγεθος όσο και για τη σοβαρότητά της), ενώ εχθές στη σχολή αϊκίντο δύο φίλων από τα παλιά, συγκεντρώθηκαν δεκατρείς ασκούμενοι-δάσκαλοι αϊκίντο, όλοι παλιοί γνώριμοι και έκαναν το μάθημα από κοινού –για τους μη γνωρίζοντες, αυτή την περίοδο ο κόσμος του αϊκίντο περνάει μια τρικυμιώδη φάση που μόνο περιστασιακά σχετίζεται με την οικονομική κρίση. Και τα δύο παραπάνω γεγονότα, μπαίνουν κατά την άποψή μου στην ίδια κατηγορία με το «κίνημα της πατάτας» ή με το «Greece Is Changing»: κάποιοι άνθρωποι αποφάσισαν να σκεφτούν διαφορετικά (και δη, συλλογικά) και να δράσουν.
Δεν ξέρω αν όντας εκτός Ελλάδας βλέπω τα πράγματα πιο απλοϊκά· υπάρχουν στιγμές που σκέφτομαι ότι μπορεί όντως να έχω πέσει στην παγίδα αυτή και ότι δίνω σε ορισμένα γεγονότα αξία μεγαλύτερη από αυτή που πραγματικά έχουν. Όμως από την άλλη, η αξία ενός πράγματος ούτως ή άλλως προσδιορίζεται από τη συγκεκριμένη χώρο-χρονική συγκυρία –μ’ άλλα λόγια, κάτι μπορεί να έχει τεράστια αξία εδώ και τώρα και καμία εκεί και τότε. Προς το παρόν δεν έχω πειστεί ότι όλα τα παραπάνω έχουν κάποια κατάφωρη αρνητική διάσταση, οπότε θα συνεχίσω να τα εκλαμβάνω ως σημάδια μιας άνοιξης που, νομοτελειακά θα έρθει· αργά ή γρήγορα, εξαρτάται (όπως πάντα, και όπως τα πάντα) από εμάς.
ΥΓ
Δεν πιστεύω ότι είναι πολλοί αυτοί που δεν ξέρουν ήδη περισσότερα από μένα για τα παραπάνω θέματα, όμως αν υπάρχουν κάποιοι μπορούν να βρουν πληροφορίες για το «κίνημα της πατάτας» εδώ, για τον κ. Παπαδήμο εδώ, για το «Greece Is Changing» εδώ και για την ΙΜΑΚΟ εδώ.
Επί τροχάδην, καθώς είμαι βέβαιος ότι όσοι ζουν στην Ελλάδα θα ξέρουν ήδη για τι πράγμα μιλάω (όντας στο εξωτερικό, ορισμένα πράγματα φτάνουν στα αυτιά μου με καθυστέρηση), οι τέσσερις ειδήσεις ήταν η υπόθεση με τις πατάτες στην Κατερίνη, η αποκάλυψη ότι ο πρωθυπουργός κ. Λουκάς Παπαδήμος δεν παίρνει την πρωθυπουργική χορηγία που συνοδεύει τη θέση του, η πρωτοβουλία «Greece Is Changing» και το κλείσιμο της εκδοτικής εταιρείας ΙΜΑΚΟ. Αν και καθένα από τα παραπάνω συνδυάζεται με μια διαφορετική διάσταση της κατάστασης στην Ελλάδα (και με μια διαφορετική διάσταση του Ζεν), όλα μαζί δίνουν μια εικόνα (ή τουλάχιστον, έτσι το βλέπω εγώ) ότι δρομολογούνται κάποιες αλλαγές στην ελληνική πραγματικότητα· αν και κατά πόσον οι αλλαγές αυτές θα αποτελέσουν τη βάση για μια καλύτερη μελλοντική κατάσταση, μένει να φανεί.
Η πρωτοβουλία με τις πατάτες είναι, κατά τη γνώμη μου, η πιο ενδιαφέρουσα: από τη μια δείχνει ότι κάποιοι άνθρωποι αποφάσισαν να δράσουν αναλόγως με τις ανάγκες της τρέχουσας στιγμής –και αν αυτό δεν είναι βουδισμός, τότε δεν έχω καταλάβει τίποτα από τις διδασκαλίες του Βούδα!- και μάλιστα με τον πιο ευφυή και αποτελεσματικό τρόπο· ένα επιπλέον ενδιαφέρον χαρακτηριστικό αυτής της δράσης είναι ότι μπορεί να αποτελέσει την αρχή για την ανάπτυξη ενός ευρύτερου μοντέλου λειτουργίας της αγοράς που δεν υπάρχει λόγος να περιοριστεί εντός των ελληνικών συνόρων. Σε μια περίοδο που τα μάτια της διεθνούς κοινότητας είναι στραμμένα στην Ελλάδα, μια κίνηση που βγάζει νόημα είναι πολύ πιθανό να βρει μιμητές και στο εξωτερικό και να γίνει η αρχή για μια καινούρια οργάνωση, τουλάχιστον ορισμένων, συναλλαγών. Και παρεμπιπτόντως δε με απασχολεί καθόλου αν οι μεν του γνωστού διπόλου θεωρήσουν ότι πρόκειται για θρίαμβο της ελεύθερης αγοράς και οι δε για θρίαμβο του σοσιαλισμού.
Η πρωτοβουλία «Greece Is Changing» είναι λιγότερο ενδιαφέρουσα από πλευράς πρωτοτυπίας, όμως είναι επίσης μια ένδειξη ότι κάποιοι που έχουν τα μέσα και τις δυνατότητες, αποφάσισαν να κάνουν κάτι παρακάμπτοντας τους «επίσημους φορείς» και τους «καθ’ ύλην αρμόδιους»· ενδεχομένως επειδή κατάλαβαν ότι δεν υπάρχουν «καθ’ ύλην αρμόδιοι» και ότι για τα πάντα, καθ’ ύλην αρμόδιοι είμαστε εμείς οι ίδιοι. Αν το σπίτι σου πάρει φωτιά, προφανώς θα στραφείς στην πυροσβεστική όμως μέχρι να έρθουν οι αντλίες, το πιο λογικό πράγμα που έχεις να κάνεις, είναι να πιάσεις τον πρώτο κουβά που θα βρεις μπροστά σου και να ρίξεις νερό σε ό,τι μπορείς. Κανείς δεν αρνείται την ανάγκη της ύπαρξης της πυροσβεστικής υπηρεσίας, όμως η πλήρης παραίτηση στα χέρια κάποιων τρίτων είναι παράλογη –και όχι μόνο από βουδιστικής άποψης.
Το ότι ο κ. Παπαδήμος δεν παίρνει χρήματα για τη δουλειά που του ανατέθηκε είναι καλό πρωτίστως για τον ίδιο και τη συνείδησή του· και σ’ αυτό το επίπεδο, αν υπάρχει μια βουδιστική... υπεραξία, πιστώνεται σ’ αυτόν και μόνο. Ωστόσο, είναι σημαντικό για μια χώρα που έχει απαξιώσει τους πολιτικούς (και από μια πλευρά δικαίως –λέω «από μια πλευρά» επειδή η άλλη πλευρά είναι ότι οι εν λόγω πολιτικοί δεν ανέλαβαν την εξουσία πραξικοπηματικά) να δει ότι υπάρχουν και άνθρωποι που μπορεί να αναλάβουν μια θέση υποκινούμενοι και από άλλα κίνητρα. Φυσικά το ερώτημα αν υπάρχει οπουδήποτε στο μέλλον η πιθανότητα ενός ολόκληρου κυβερνητικού σχήματος που θα λειτουργεί αμισθί στο διηνεκές, μάλλον απαντιέται με ένα βέβαιο «όχι», όμως παρόλα αυτά, στη συγκεκριμένη στιγμή, η συγκεκριμένη πράξη του συγκεκριμένου ανθρώπου αποτελεί ένα καλό σημάδι.
Τέλος η περίπτωση της ΙΜΑΚΟ: από βουδιστικής πλευράς, το δίδαγμα συνοψίζεται στη φράση «karma is a bitch» –ο δημιουργός της εταιρείας και οι άνθρωποι που εργάζονταν σ’ αυτή συνέβαλλαν στη δημιουργία μιας κατάστασης χωρίς (κρίνοντας από τις δηλώσεις τους) να συνειδητοποιούν αυτή τους τη συμβολή και σήμερα που η κατάσταση έφτασε στα όριά της, βρίσκονται και αυτοί να εισπράττουν τις συνέπειες. Μου φαίνεται εξαιρετικά ανόητο ότι αποδίδουν τα προβλήματα της εταιρείας στα «προβλήματα της αγοράς» και ότι δεν μπορούν να δουν (αν όντως δεν μπορούν) το ότι η «αγορά» αλλά και η κοινωνία που την περιέχει, διαμορφώθηκαν κατά πολύ από τους ίδιους, όμως τελικά καθένας καταλαβαίνει όποτε καταλαβαίνει και ό,τι καταλαβαίνει. Σε ό,τι αφορά δε την κατάσταση της Ελλάδας, δεν μπορώ παρά να θεωρήσω ωφέλιμο το ότι ο φορέας μιας συγκεκριμένης επιζήμιας νοοτροπίας παύει να εκπέμπει τα μηνύματά του.
Προφανώς για όλα τα παραπάνω υπάρχουν αντίλογοι, έτσι; Το «κίνημα της πατάτας» μπορεί να αποδειχθεί ένα πυροτέχνημα (ή, ακόμα χειρότερα, να καπελωθεί από τους γνωστούς παράγοντες που καπελώνουν τέτοια πράγματα), οι εταιρείες που στηρίζουν το «Greece Is Changing» προφανώς κινούνται με στόχο και το οικονομικό τους όφελος, ο κ. Παπαδήμος πιθανότατα θα έχει αντισταθμιστικά οφέλη πολλαπλάσια της πρωθυπουργικής χορηγίας από την ανάληψη της συγκεκριμένης θέσης και όσο για την ΙΜΑΚΟ, στο μέτρο που υποστηρίχθηκε επί μια 25ετία από ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού, το κλείσιμό της μπορεί να μη σημαίνει και τίποτα και μπορεί σε ένα μήνα να έχει δημιουργηθεί μια άλλη εταιρεία η οποία να προβάλλει ακριβώς την ίδια νοοτροπία. Σαφώς ισχύουν όλα αυτά –και πολύ περισσότερα. Όμως το τι μπορεί να γίνει δεν επηρεάζει αυτό που γίνεται· συγκεκριμένα, βάσει της αρχής του κάρμα ισχύει το ακριβώς αντίθετο!
Και δεν είναι μόνο αυτά: ξέρω από σίγουρη πηγή ότι εντός των προσεχών μηνών πρόκειται να βγει στον αέρα μια κίνηση που αποπειράται να βοηθήσει εκατοντάδες παραγωγούς από όλη την Ελλάδα να προωθήσουν και να πουλήσουν τα προϊόντα τους (τρόφιμα και όχι μόνο) εντός και εκτός Ελλάδας (η κίνηση αυτή χτίζεται επί τουλάχιστον μια διετία και αυτό δίνει ένα μέτρο τόσο για το μέγεθος όσο και για τη σοβαρότητά της), ενώ εχθές στη σχολή αϊκίντο δύο φίλων από τα παλιά, συγκεντρώθηκαν δεκατρείς ασκούμενοι-δάσκαλοι αϊκίντο, όλοι παλιοί γνώριμοι και έκαναν το μάθημα από κοινού –για τους μη γνωρίζοντες, αυτή την περίοδο ο κόσμος του αϊκίντο περνάει μια τρικυμιώδη φάση που μόνο περιστασιακά σχετίζεται με την οικονομική κρίση. Και τα δύο παραπάνω γεγονότα, μπαίνουν κατά την άποψή μου στην ίδια κατηγορία με το «κίνημα της πατάτας» ή με το «Greece Is Changing»: κάποιοι άνθρωποι αποφάσισαν να σκεφτούν διαφορετικά (και δη, συλλογικά) και να δράσουν.
Δεν ξέρω αν όντας εκτός Ελλάδας βλέπω τα πράγματα πιο απλοϊκά· υπάρχουν στιγμές που σκέφτομαι ότι μπορεί όντως να έχω πέσει στην παγίδα αυτή και ότι δίνω σε ορισμένα γεγονότα αξία μεγαλύτερη από αυτή που πραγματικά έχουν. Όμως από την άλλη, η αξία ενός πράγματος ούτως ή άλλως προσδιορίζεται από τη συγκεκριμένη χώρο-χρονική συγκυρία –μ’ άλλα λόγια, κάτι μπορεί να έχει τεράστια αξία εδώ και τώρα και καμία εκεί και τότε. Προς το παρόν δεν έχω πειστεί ότι όλα τα παραπάνω έχουν κάποια κατάφωρη αρνητική διάσταση, οπότε θα συνεχίσω να τα εκλαμβάνω ως σημάδια μιας άνοιξης που, νομοτελειακά θα έρθει· αργά ή γρήγορα, εξαρτάται (όπως πάντα, και όπως τα πάντα) από εμάς.
ΥΓ
Δεν πιστεύω ότι είναι πολλοί αυτοί που δεν ξέρουν ήδη περισσότερα από μένα για τα παραπάνω θέματα, όμως αν υπάρχουν κάποιοι μπορούν να βρουν πληροφορίες για το «κίνημα της πατάτας» εδώ, για τον κ. Παπαδήμο εδώ, για το «Greece Is Changing» εδώ και για την ΙΜΑΚΟ εδώ.
No comments:
Post a Comment