Θαύματα Μεγάλα και Μικρά

 
Όταν ήμουν πρωτοετής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο Κεντ του Οχάιο, με ενδιέφερε πολύ να ανακαλύψω το νόημα των θρησκειών: είχα μεγαλώσει χωρίς θρησκεία –όχι σαν άθεος, απλώς η οικογένειά μου δεν ενδιαφερόταν για τη θρησκεία- και ήθελα να μάθω τι ήταν οι θρησκείες και γιατί οι άνθρωποι πίστευαν σ’ αυτές.

Θυμάμαι πολύ καλά μια συζήτηση που είχα στο φοιτητικό κέντρο με ένα άτομο από κάποια εκκλησία (ΣτΜ: η λέξη που χρησιμοποιεί εδώ είναι “ministry” το οποίο δεν αποδίδεται ακριβώς στα ελληνικά). Μου είπε ότι ο Ιησούς Χριστός είχε κάνει διάφορα θαυμαστά πράγματα όπως το να ταΐσει ένα πλήθος με δύο ψάρια, να αναστήσει νεκρούς και ακόμα και να αναστηθεί ο ίδιος. Αυτό αποδείκνυε ότι ο Ιησούς είχε μια σούπερ-σχέση με τον Θεό και συνεπώς θα έπρεπε να τον λατρεύουμε.

Δεν πείστηκα. Η μόνη απόδειξη για τα θαύματα αυτά ήταν ένα και μοναδικό βιβλίο το οποίο γράφτηκε πριν από πολύ καιρό, θεωρητικά από ανθρώπους που ήξεραν κάποιους ανθρώπους που θυμόντουσαν κάποιον που κάποτε είδε τον Ιησού να τα κάνει αυτά. Και δεν μπορούσα να στηρίξω τη ζωή μου σε κάτι τόσο αβέβαιο.

Συνεχίζει ωστόσο να με συναρπάζει πόσο απίστευτα καλά λειτουργεί η προσέγγιση αυτή σε έναν τόσο μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Σε πολιτισμούς σε όλον τον κόσμο, βρίσκουμε ακριβώς το ίδιο πράγμα να συμβαίνει επί χιλιάδες χρόνια: υπάρχει κάποια αναφορά ότι κάποιος τύπος έκανε θαύματα πριν από πολύ καιρό και εκατομμύρια άλλοι πιστεύουν τις ιστορίες αυτές και λατρεύουν τον εν λόγω τύπο.

Τα θαύματα δε χρειάζεται να είναι στο απώτερο παρελθόν. Οι ιστορίες για τα υποτιθέμενα θαύματα του Τζόζεφ Σμιθ (ΣτΜ: Ιδρυτής του Μορμονισμού) είναι αλλοπρόσαλλα ύποπτες όμως η θρησκεία των Μορμόνων είναι ιδιαίτερα πετυχημένη. Οι σαχλαμάρες του Λ. Ρον Χάμπαρντ (ΣτΜ: Ιδρυτής της Εκκλησίας της Σαηεντολογίας) για τον Ζίνου και τους Θιτανούς είναι ανοησίες και για γέλια όμως οι Σαηεντολόγοι μόλις έχτισαν ένα γιγάντιο κέντρο επικοινωνίας λίγο πιο κάτω από εκεί που μένω. 

Πέντε λεπτά με το ποδήλατο από το σπίτι μου!

Η συνέχεια του βιβλίου μου “Don’t Be a Jerk”, την οποία δουλεύω τον τελευταίο καιρό, θα είναι μια διεξοδικότερη ματιά σε μερικά ακόμα από τα γραπτά του Ντόγκεν και αποφάσισα να δουλέψω σε ένα δοκίμιό του που έχει τίτλο “Τζίνζου”. Ο τίτλος αυτός συνήθως μεταφράζεται περίπου σαν “Θαύματα”, “Θαυμαστές Πνευματικές Ικανότητες” ή “Πνευματικές Δυνάμεις” -ο δάσκαλός μου είχε τιτλοφορήσει τη δική του μετάφραση “Μυστικές Δυνάμεις”. Το κείμενο αυτό, το προσέγγισα με το σκεπτικό ότι ήταν ένα δοκίμιο που ανέλυε μια και μόνο ιδέα η οποία ήταν κάτι του τύπου: δεν υπάρχουν θαύματα, η πραγματική ζωή είναι το πραγματικό θαύμα, άντε να τελειώνουμε.

Είχα κάνει λάθος. Αυτό που λέει ο Ντόγκεν στο δοκίμιο αυτό είναι πολύ πιο ενδιαφέρον και είναι μια προσέγγιση από την οποία πολλοί σημερινοί άνθρωποι θα μπορούσαν να επωφεληθούν.

Αυτό που συμβαίνει συνήθως όταν κάποιοι σαν τον Ρίτσαρντ Ντόκινς, τον Σαμ Χάρις ή τον εκλιπόντα Κρίστοφερ Χίτσενς και τους οπαδούς τους προσπαθούν να πείσουν τους ανθρώπους ότι οι θρησκείες κάνουν λάθος είναι να κοροϊδεύουν αυτές τις παλιές ιστορίες που σχετίζονται με τα θαύματα και να επισημαίνουν πόσο σαθρές είναι οι αποδείξεις ότι συνέβησαν. Και στη συνέχεια, μειώνουν τους ανθρώπους που πιστεύουν αυτές τις γελοιότητες και τους αποκαλούν χαζούς και αφελείς.

Αυτό δεν έχει ποτέ αποτέλεσμα.

Στην πραγματικότητα, και παρά τα όσα είπα μόλις, δεν είχε αποτέλεσμα ούτε καν σ’ εμένα: μπορούσα και μόνος μου να καταλάβω ότι οι αποδείξεις για τα θαύματα του Ιησού ήταν ανεπαρκείς. Όμως όταν άκουγα τους εξυπνάκηδες να τα κοροϊδεύουν, ο τρόπος τους με έκανε να θέλω να τα πιστέψω. Το πρόβλημά μου ήταν ότι δεν μπορούσα. Το προσπάθησα –αλήθεια.

Ο Ντόγκεν δεν είχε καν ακουστά τον Ιησού. Όμως γνώριζε τις ιστορίες με τα θαύματα που αποδίδονται στον Βούδα. Ήξερε ότι πολλοί βουδιστές μοναχοί και δάσκαλοι πίστευαν τις ιστορίες αυτές και στήριζαν το ενδιαφέρον τους για τον Βουδισμό στην ιδέα ότι αυτά τα πράγματα όντως έγιναν. Και ακόμα και αν κάποιοι από τους τύπους αυτούς δεν πίστευαν τις ιστορίες οι ίδιοι, τις χρησιμοποιούσαν για να προκαλούν το ενδιαφέρον του ακροατηρίου τους.

Στο δοκίμιό του για τα θαύματα του Βούδα, ο Ντόγκεν πουθενά δεν αρνείται ότι έγιναν και πουθενά δεν κοροϊδεύει ή δε μειώνει αυτούς που τα πιστεύουν. Δεν είναι ξεκάθαρο αν ο ίδιος ο Ντόγκεν τις πίστευε τις ιστορίες αυτές ή όχι –είναι πολύ πιθανό να πίστευε ότι ότι ο Βούδας μια φορά πέταξε στον ουρανό μπροστά σε ένα πλήθος ανθρώπων, πετώντας νερό από το κάτω μισό σώμα του και φωτιά από το επάνω μισό (για να αναφέρω μια μόνο από τις θαυμαστές ιστορίες που αναφέρει. Σίγουρα δείχνει να πίστευε ότι μπορείς να αναπτύξεις ψυχικές δυνάμεις και υπερφυσικές ικανότητες μέσω του διαλογισμού.

Ωστόσο, η προσέγγισή του στα πράγματα αυτά είναι εντελώς διαφορετική από αυτή των σύγχρονων άθεων: δέχεται ότι αυτά τα θαύματα συμβαίνουν όμως λέει ότι είναι “μικροπράγματα” (“σόου-σόου” στα ιαπωνικά) θαύματα και μας προτρέπει να εντυπωσιαζόμαστε περισσότερο από πολύ μεγαλύτερα θαύματα.

Όπως είπα, ο Ντόγκεν δεν είχε καν ακουστά τον Ιησού. Όμως υποθέτω ότι οι περισσότεροι από εσάς έχετε ακούσει περισσότερα για τα θαύματα του Ιησού παρά για τα τρελά υπερφυσικά που υποτίθεται ότι έκανε ο Βούδας οπότε θα προσπαθήσω να χρησιμοποιήσω την προσέγγιση του Ντόγκεν εφαρμόζοντάς την στις χριστιανικές ιστορίες με τα θαύματα.

Ο Ιησούς τάισε ένα πλήθος με δύο ψάρια και πέντε καρβέλια ψωμί (Ματθ. 14, 13-21), ανάστησε τον Λάζαρο (Ιωαν. 11, 1-44) και αναστήθηκε και ο ίδιος τρεις ημέρες μετά τη σταύρωσή του (Μαρκ. 16, 1-13, Λουκ. 24, 1-53 [ΣτΜ “Λουκ 21” στο πρωτότυπο], Ματθ. 28, 1-8, Ιωαν. 20, 11-18). Αυτά είναι όντως σημαντικά επιτεύγματα. Όμως είναι παραδείγματα μικρών θαυμάτων, όχι το μεγάλο θαύμα.

Τέτοια μικρά θαύματα υπάρχουν μόνο και μόνο λόγω του μεγάλου θαύματος: το μεγάλο θαύμα περιλαμβάνει τα μικρά θαύματα όμως τα μικρά θαύματα δεν ξέρουν το μεγάλο θαύμα. Τα μικρά θαύματα περιορίζονται από τον χρόνο και τον χώρο: συμβαίνουν σε ένα μέρος όμως όχι σε άλλα, συμβαίνουν μια στιγμή όμως όχι άλλες, τα βλέπουν μερικοί άνθρωποι και όχι άλλοι, τα πιστεύουν πολλοί αλλά τα αμφισβητούν άλλοι τόσοι.

Χωρίς το μεγάλο θαύμα, ακόμα και τα πιο εντυπωσιακά μικρότερα θαύματα δε θα μπορούσαν να συμβούν. Ο Ιησούς έκανε μεγάλα θαύματα όμως το μεγαλύτερο θαύμα είναι ότι υπάρχει ένας κόσμος στον οποίο ο Ιησούς μπορούσε να γεννηθεί, ότι υπάρχει ένα σύμπαν στο οποίο υπάρχει ο κόσμος αυτός, ότι εσείς κι εγώ είμαστε ζωντανοί και μπορούμε να ακούσουμε για τα θαύματά του. Είναι το μεγάλο θαύμα της ύπαρξης και μόνο, αυτό που επιτρέπει στα μικρότερα θαύματα να συμβούν.

Γι αυτό λέμε διάφορα του τύπου “η μυστική δύναμη και η θαυμαστή λειτουργία είναι να μεταφέρεις νερό και να κουβαλάς καυσόξυλα”: η ίδια σου η τρισδιάστατη ύπαρξη με όλες τις χαρές και τις λύπες της, την ευχαρίστηση και τον πόνο, τις θεαματικές και τις πεζές στιγμές της αυτή είναι το πιο εντυπωσιακό θαύμα απ’ όλα.

Δεν έχει σημασία αν πιστεύεις στα μικρά θαύματα ή όχι: μερικοί τα πιστεύουν και μερικοί όχι. Όμως το μεγάλο θαύμα δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς. Υπάρχει παντού και πάντοτε.

Δεν μπορείς να ερευνήσεις από πρώτο χέρι τα μικρά θαύματα που έγιναν πολύ παλιά και πολύ μακριά. Όμως μπορείς να ερευνήσεις άμεσα και αμέσως και σε όλες του τις λεπτομέρειες το μεγάλο αυτό θαύμα χρησιμοποιώντας το σώμα και τον νου σου όπως είναι αυτή τη στιγμή, εδώ και τώρα.

Νομίζω ότι αν είχαν ρωτήσει τον Ντόγκεν σχετικά με τον Χριστιανισμό, μπορεί να είχε απαντήσει κάπως έτσι.

Μπραντ Ουόρνερ – Δευτέρα 29 Αυγούστου 2016