Περί θυμού (συνέχεια)

[...]

Να μια ακόμα ερώτηση από αυτές που μου στέλνετε:

«Γιατί είναι πρόβλημα που θυμώνω με το ότι ο κόσμος δεν πάει καλά; Έχω πάρει από τους Clash, και συγκεκριμένα από το κομμάτι «Clampdown» κάτι που πλέον είναι κανόνας ζωής για μένα –είναι ο στίχος που λέει «let fury have the hour, anger can be power» (Σ.τ.Μ. «ας παραδώσουμε τη στιγμή στην οργή –ο θυμός μπορεί να είναι δύναμη») Αυτό που θα ‘θελα να μάθω είναι, γιατί θα πρέπει να περιορίσω τον θυμό μου για τα πράγματα που είναι εσφαλμένα; Η εκμετάλλευση των εργαζομένων, ο βιασμός, ο σεξισμός, ο ρατσισμός, ο φασισμός, ο συντηρητισμός, ο μιλιταρισμός, η περιτομή των γυναικών στις ισλαμικές κοινωνίες, το σύστημα υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο και, πιο σημαντικό απ’ όλα, το περιβάλλον είναι τα θέματα για τα οποία ανησυχώ περισσότερο. Και από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, με τσάντιζε πάντα η πλήρης έλλειψη μιας γενικότερης ανησυχίας για τα θέματα αυτά. Όμως, όπως λένε και οι Clash, ο θυμός μπορεί να είναι δύναμη και πάντοτε πίστευα ότι ο καλύτερος τρόπος να λύσεις τα προβλήματα του κόσμου, είναι να θυμώσεις πραγματικά, να εξοργιστείς. Για παράδειγμα, όταν θυμώνω για το πρόβλημα των σκουπιδιών, θυμάμαι ότι πρέπει να ανακυκλώνω λίγο περισσότερο και να καταναλώνω λίγο λιγότερο.

Καταλαβαίνεις τι θέλω να πω, έτσι δεν είναι; Ο θυμός μπορεί να είναι χρήσιμος για να λύνεις προβλήματα και για να αντιμετωπίζεις την αδικία. Πρέπει πράγματι να περιορίσω τον θυμό μου απέναντι στην αδικία;»

Η απάντησή μου:
(Πάντα ξεκινάω λέγοντας «η απάντησή μου», επειδή τα άρθρα αυτά πάνε και στο Facebook και όλη η μορφοποίηση που κάνω εδώ εξαφανίζεται)

Η απάντηση είναι ότι δεν υπάρχει τίποτα «λάθος» με τον θυμό σου. Όλος ο κόσμος με χαρακτηρίζει «θυμωμένο» άτομο εξαιτίας του στιλ του γραψίματός μου. Προσωπικά νομίζω ότι δεν είμαι τόσο θυμωμένος όσο ήμουν, όμως είμαι ακόμα τόσο θυμωμένος όσο ήμουν –αυτός είναι ένας τυπικά αντιφατικός, «Ζεν» τρόπος, να πω ότι παρότι είμαι ακόμα θυμωμένος, τώρα πια δε θυμώνω με τον θυμό μου όπως έκανα παλιότερα. Μ’ άλλα λόγια, το συναισθηματικό κομμάτι αυτού που αποκαλούμε «θυμό» είναι σαφέστατα άχρηστο· σε βοηθάει τίποτα κι όμως όταν ακούω κάτι σχετικό με τα θέματα που αναφέρεις, τσαντίζομαι. Γενικά τσαντίζομαι με πολλά πράγματα.

Πρόσφατα είδα μια ενδιαφέρουσα ομιλία του Άλαν Σενάουκε (Alan Senauke) από το Κέντρο Ζεν του Μπέρκλεϋ (Berkeley Zen Center). Ο Άλαν έχει γράψει ένα πολύ γαμάτο βιβλίο που έχει τον τίτλο «The Bodhisattva's Embrace: Dispatches from Engaged Buddhism's Front Lines» (Το Αγκάλιασμα του Μποντισάτβα: Ανταποκρίσεις από την Πρώτη Γραμμή του Εφαρμοσμένου Βουδισμού) και γενικά είναι πολύ χωμένος σ’ αυτή την ιστορία με τον Εφαρμοσμένο Βουδισμό, ασχολείται με πολλούς σκοπούς, ταξιδεύει πολύ και κάνει διάφορα.

Όταν ωστόσο μετά την ομιλία του, κάποιος τον ρώτησε κάτι παραπλήσιο σχετικά με τον θυμό για τα προβλήματα της ανθρωπότητας, ο Άλαν είπε κάτι σε στιλ «Προσπαθώ να περιορίσω την πρόσληψη των τηλεοπτικών ειδήσεων». Αυτή η συμβουλή μου αρέσει πολύ –είναι καθήκον μας να αντιμετωπίζουμε τις μαλακίες που έχουμε ακριβώς μπροστά μας, όμως συχνά χάνουμε τον μπούσουλα από τους αμέτρητους τόνους πληροφοριών που πλέον μπορούμε να προσλάβουμε, πληροφοριών που σχετίζονται με πράγματα τα οποία στην πραγματικότητα δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε καθώς είναι πολύ μακριά μας, είναι πολύ μεγάλα κ.λπ.

Είναι πολύ εύκολο να τρελαθείς με όλα όσα πάνε στραβά στον κόσμο. Και δεν έχω καμία αμφιβολία ότι όταν/αν καταφέρουμε να επικοινωνήσουμε με πλάσματα από άλλους πλανήτες, μετά από λίγο καιρό οι γήινοι θα τραβάνε τα μαλλιά τους για το πόσο άδικη μεταχείριση έχουν οι Κρελ στις πεδιάδες Γκομουλάρ του Ρέγκιζον IV –το να αισθάνεσαι έτσι είναι κομμάτι της ανθρώπινης φύσης.

Όμως ο θυμός ως συναίσθημα εμποδίζει αυτό που πρέπει να κάνεις ώστε να αντιμετωπίσεις αποτελεσματικά αυτά που σε θυμώνουν. Σε τυφλώνει με οργή και δεν μπορείς να δεις τις πραγματικές λύσεις που υπάρχουν μπροστά στα μάτια σου. Σαφώς, από μια άποψη, ο θυμός μπορεί να είναι δύναμη. Όμως, αν θέλεις τη γνώμη μου, το συναίσθημα του θυμού δεν σε ενισχύει –αντίθετα, σε αποδυναμώνει.

Εξαρτάται λοιπόν τι εννοείς με τη λέξη «θυμός». Θυμώνω με τον σεξισμό. Όμως δε με βοηθάει σε τίποτα να κάθομαι και να τον κλωσάω μέσα μου. Όταν υπάρχουν περιπτώσεις σεξισμού για τις οποίες μπορώ να κάνω κάτι, κάνω αυτό που μπορώ να κάνω. Ας πούμε, αν ήμουν μπροστά όταν ο Ούλτραμαν Νέος έβαζε χέρι σ’ αυτή την κοπελίτσα με τη στολή του Άι Βασίλη, μπορεί να έλεγα κάτι –εκτός αν ήταν φανερό ότι αυτή το απολάμβανε. Η γενική μου αίσθηση απέναντι στον θυμό για το πρόβλημα παραμένει μέρος της προσωπικότητάς μου, άσχετα αν κάνω κάτι γι αυτό. Όμως δε μου βγάζει κανένα νόημα θα αντιδρώ συναισθηματικά σε πράγματα για τα οποία δεν μπορώ να κάνω τίποτα. Το γενικότερο πρόβλημα του σεξισμού παραείναι μεγάλο για να το λύσει ένα άτομο.

Αυτό δε σημαίνει ότι δεν ενδιαφέρομαι. Όμως η αντίληψη ότι το να αντιδράς συναισθηματικά στα μεγάλα προβλήματα δείχνει ότι ενδιαφέρεσαι είναι παραπλανητική –δίνει την εντύπωση ότι όντως αντιμετωπίζεις το πραγματικό πρόβλημα που έχεις κάθε δεδομένη στιγμή, όταν στην ουσία δε συμβαίνει κάτι τέτοιο.

Όταν λες ότι «εξοργίζεσαι» νομίζω ότι στην πραγματικότητα αναφέρεσαι στο να κρατιέσαι από ένα κομμάτι της αίσθησης που έχεις για τον προσωπικό σου εαυτό. Φοβάσαι ότι αν δεν αρπαχτείς από τον θυμό σου, αυτός θα εξαφανιστεί και εσύ θα είσαι απλώς εφησυχασμένος. Σύμφωνα με τη δική μου εμπειρία, κάτι τέτοιο δε συμβαίνει. Δε γίνεσαι εφησυχασμένος –γίνεσαι πιο χαλαρός και πιο ρεαλιστής σχετικά με το πού μπορείς να βοηθήσεις και πού όχι.

Ελπίζω ότι τα παραπάνω βγάζουν κάποιο νόημα.

Μπραντ Ουόρνερ – Παρασκευή 17 Δεκεμβρίου 2010

ΥΓ
Η απόδοση του τίτλου είναι κάπως ατυχής –το ξέρω. Ωστόσο το Engaged Buddhism (όπως έμαθα από το σχετικό άρθρο της WikiPedia, στη διεύθυνση http://en.wikipedia.org/wiki/Engaged_Buddhism) είναι μια συγκεκριμένη κίνηση/τάση άρα θα πρέπει μάλλον να περιμένουμε και να δούμε αν θα υπάρξει συγκεκριμένη «επίσημη» απόδοση στα Ελληνικά. Προς το παρόν, το «Εφαρμοσμένος Βουδισμός» μου φαίνεται σχετικά ακριβές.