Ωχ!

Θεέ μου. Ακούω αυτή τη στιγμή έναν τύπο που εξηγεί τον «περιπατητικό διαλογισμό του Ζεν» –ο τύπος λέει στο ακροατήριό του ότι όταν κινείς το ένα σου πόδι μπροστά, αυτό το πόδι έρχεται σε κατάσταση πληρότητας ενώ το πίσω πόδι είναι σε κατάσταση κενότητας και όταν το πίσω πόδι έρχεται μπροστά περνάει από την κενότητα στην πληρότητα κ.ο.κ. Πού τις βρίσκουν και τις λένε αυτές τις παπαριές; Το Κινχίν (δηλαδή ο «περιπατητικός διαλογισμός του Ζεν») γίνεται για να αποκατασταθεί η κυκλοφορία στα πόδια σου μετά το κάθισμα, το Ζαζέν. Αυτό είναι όλο. Τα πόδια περνάνε από την κενότητα στην πληρότητα; Αν είναι δυνατόν!

Η εκκλησία που είναι εδώ δίπλα, έχει σήμερα μια μεγάλη γιορτή σχετικά με το θέμα των γάμων μεταξύ ομοφύλων. Στο περιθώριο αυτής της γιορτής, άκουσα κάποιον περαστικό να λέει ότι οι υπ’ αριθμόν ένα υποστηρικτές του γάμου μεταξύ ομοφύλων είναι οι βουδιστές και οι υπ’ αριθμόν δύο, οι καθολικοί. Και ο φίλος του που ήταν μαζί τον ρώτησε «Για τους βουδιστές το καταλαβαίνω. Αλλά οι καθολικοί, γιατί;»

Φαίνεται ότι όλος ο κόσμος εδώ πέρα πιστεύει ότι ο Βουδισμός είναι κάτι σαν ένας άνετος κοινωνικό-πολιτικός φιλελευθερισμός. Όμως ο Δαλάι Λάμα είναι πολύ πιο επικριτικός απέναντι στην ομοφυλοφιλία απ’ ό,τι ο Πάπας. Προσωπικά δεν ενδιαφέρομαι καθόλου για το ποιον παντρεύεται ή ποιόν πηδάει καθένας. Αν μου ζητήσουν να τελέσω έναν γάμο, θα το κάνω εξίσου εύκολα είτε αν πρόκειται για ομοφυλόφιλους, είτε για ετεροφυλόφιλους –και λέγοντας «εξίσου εύκολα» εννοώ ότι το κάνω πολύ σπάνια και μόνο αν ξέρω πολύ καλά τους ανθρώπους που θέλουν να παντρευτούν. Όμως η αντίληψη ότι όλοι οι βουδιστές οφείλουν, φυσικά, να υποστηρίζουν τους ομόφυλους γάμους είναι στενοκέφαλη και δείχνει σύγχυση εκ μέρους που την έχει· πρόκειται απλώς περί φαντασίωσης. Αυτόν τον Νοέμβριο, στις εκλογές, θα υπάρξουν βουδιστές που θα ψηφίσουν –ναι, κι όμως– τον Τζον Μακ Κέιν! Ναι, θα συμβεί –πάρτε το απόφαση. Είναι πραγματικά κρίμα που τόσες πολλές βουδιστικές οργανώσεις στην Αμερική περιθωριοποιούν (και, ενίοτε, αποκλείουν) ανθρώπους με συγκεκριμένες πολιτικές απόψεις. Αυτό το πράγμα είναι λάθος, είτε το κάνουν οι φιλελεύθεροι, είτε το κάνουν οι συντηρητικοί.

Τέσπα.

Για όλους εσάς που σας αρέσουν αυτά, η Σου Σλέιτερ, μια Νεοζηλανδέζα που ζει στην Ιαπωνία και που έρχεται στα ησυχαστήρια που κάνω στο Τοκέι-ιν στη Σιζουόκα, έβαλε στο YouTube κάτι βίντεο με τις ομιλίες μου –μπορείτε να τα βρείτε στη διεύθυνση http://www.youtube.com/user/sueslater Η σύνδεσή μου είναι εντελώς χάλια, οπότε δεν καταφέρνω να δω ούτε δευτερόλεπτο και, άρα, δεν ξέρω πόσο καλά είναι. Βλέπω όμως από τις φωτογραφίες ότι μοιάζω με φυτό και οι ίδιες οι ομιλίες είναι πιθανότατα για τον πούτσο. Αν, ωστόσο, θέλετε να με δείτε να μιλάω, πηγαίνετε εκεί και δείτε με.

Με απασχολεί σοβαρά τι πρέπει να γίνει με τις εβδομαδιαίες συναντήσεις για Ζαζέν που κάνω στη Σάντα Μόνικα. Απ’ ό,τι φαίνεται, πολύς κόσμος βραχυκυκλώθηκε από αυτό που είπα ότι για λίγο καιρό θα κόψω τις «νταρμικές ομιλίες». Παιδιά, δεν εννοούσα ότι δε θα μιλάω καθόλου ή ότι απλώς θα καθόμαστε και μετά θα την κάνουμε. Εννοούσα ότι έχω αρχίσει να αμφιβάλλω για την αποτελεσματικότητά μου ως ατραξιόν –ο κόσμος έρχεται περισσότερο για να δει εμένα και να ακούσει Λόγια Σοφίας (τα οποία δεν πρόκειται να ακούσει) και όχι για την άσκηση. Ένας από τους τύπους που έρχονται τακτικά, μου πρότεινε ν’ αρχίσω να το κάνω αυτό τρεις-τέσσερις φορές την εβδομάδα! Αν είναι δυνατόν! Δε γουστάρω με τίποτα να κάθομαι και να με κοιτάει ο κόσμος. Παραείναι σκληρή δουλειά –φανταστείτε ότι συνήθως τα Σάββατα, αφότου φύγουν όλοι, καταρρέω. Δε μου φαίνεται περίεργο που η Μπρίτνεϊ Σπιρς τρελάθηκε.

Τέλος πάντων. Αυτό που προσπαθώ να κάνω, είναι να συνεχίσω τη μη-μοναστική Ζεν παράδοση που πήρα από τους δασκάλους μου. Πρόσφατα παρατηρούσα τι έγινε με τα άτομα που χρειάστηκε να φύγουν εσπευσμένα από την Τασαχάρα εξαιτίας των πυρκαγιών: πολλοί δυσκολεύτηκαν αρκετά να βρουν τρόπους να συνεχίσουν την άσκησή τους στον «κόσμο της επιφάνειας» (ο όρος είναι δικός μου καθώς μερικές φορές στην Τασαχάρα έχεις την αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε ένα Ζεν υποβρύχιο). Η μοναστική άσκηση είναι πολύ ωραίο πράγμα. Και εύχομαι να ζήσει χιλιάδες χρόνια! Δοκιμάστε τη! Ο Μπραντ λέει «η μοναστική άσκηση είναι καλή» –το πιάσατε; (Το πιστεύετε ότι υπάρχει κόσμος που επικαλείται αυτά που λέω; Από την άλλη, κι εγώ επικαλούμαι συχνά τον Κέρλι Χάουαρντ από το Τρίο Στούτζες).

Η μοναστική άσκηση, ωστόσο, είναι και εξαιρετικά εύθραυστη. Ο δρόμος που οδηγεί στην Τασαχάρα είναι ένας μονόδρομος 22 χιλιομέτρων και τα 22 αυτά χιλιόμετρα είναι χωματόδρομος, ανηφορικός και ανάμεσα σε πολύ απότομους γκρεμούς. Για να φτάσεις στο συγκεκριμένο δρόμο, χρειάζεται να ταξιδέψεις περίπου μια ώρα από την κοντινότερη πόλη, ενώ για να σου εγκρίνουν το να μείνεις εκεί, πρέπει να περάσεις τις πρώτες 5 μέρες κάνοντας συνεχώς Ζαζέν από τις 5 το πρωί ως τις 9 το βράδυ –σταματάς μόνο για να πας στην τουαλέτα και για να φας. Αυτό πράγμα λέγεται τάνγκαριο (tangaryo) και ούτε το έχω κάνει ποτέ, ούτε έχω και καμία διάθεση να το κάνω. Ο κόσμος που βρίσκεται στην Τασαχάρα θέλει πάρα, πάρα πολύ να βρίσκεται εκεί και είναι διατεθειμένος να ζει με πολύ αυστηρούς κανόνες, κανόνες που υπάρχουν για να μεγιστοποιούν την αποτελεσματικότητα της άσκησης. Φανταστείτε ότι για τους κανονισμούς του κέντρου, θεωρείται παράτυπο ακόμα και το να κοιτάζεις τον άλλον αν δεν υπάρχει συγκεκριμένος λόγος.

Ο υπόλοιπος κόσμος δε λειτουργεί με τέτοιους κανόνες. Η άσκηση που έμαθα εγώ ήταν βασισμένη στο πώς να ζεις μια Ζεν ζωή ενώ παράλληλα έρχεσαι σε διαρκή επαφή με ανθρώπους που ούτε ασκούνται, ούτε και πρόκειται να ασκηθούν ποτέ. ΟΚ, το τάνγκαριο είναι ζόρικο όμως το να παρευρίσκεσαι καθημερινά σε επαγγελματικά μίτινγκ στα οποία είσαι ο μόνος που πραγματικά συνειδητοποιεί την ανοησία του όλο πράγματος και παρόλα αυτά, να καταφέρνεις να μιλάς με νόημα (και δη με νόημα σχετικό με το θέμα των μίτινγκ) είναι κι αυτό ζόρικη άσκηση Ζεν.

Επίσης, αυτού του είδους τα πράγματα δεν μπορείς ακριβώς να τα διδάξεις γιατί δεν υπάρχουν κανόνες και τεχνικές –στα μοναστήρια τα πάντα είναι σαφώς προσδιορισμένα και υπάρχουν συγκεκριμένοι κανόνες που καθορίζουν όλες τις κοινωνικές συναναστροφές. Οι καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε στη ζωή μας, αντίθετα, δεν είναι καθόλου έτσι και οι δάσκαλοί μου προσπάθησαν να μου διδάξουν αυτήν ακριβώς την απροσδιόριστη και ασαφή και άγρια άσκηση. Εγώ πάλι, δεν έχω ιδέα πώς να το διδάξω αυτό το πράγμα.

Στην περίπτωση των νταρμικών ομιλιών, ωστόσο, αισθάνθηκα ότι το να κάθομαι μπροστά σε ένα κοινό και να φλυαρώ για τις, και καλά, επιγνώσεις μου σχετικά με κάποιο κοάν, δε μου λέει. Έχει πλάκα να ξέρεις τα κοάν, όμως κυκλοφορούν ένα κάρο βιβλία (μερικά καλά και τα περισσότερα απαίσια) τα οποία μπορούν να σας πουν όλα όσα θέλετε να μάθετε γι αυτά. Αυτό που χρειάζεται εδώ και τώρα είναι κάτι διαφορετικό.

Μπραντ Ουόρνερ – Κυριακή 6 Ιουλίου 2008

ΥΓ
Η Τασαχάρα που αναφέρεται στο κείμενο (και σε άλλα παλιότερα κείμενα) είναι ένα μοναστικό κέντρο στην Καλιφόρνια το οποίο αποτελεί κομμάτι του Κέντρου Ζεν του Σαν Φρανσίσκο. Αρκετά γι αυτό μπορεί κανείς να βρει στη WikiPedia, στη διεύθυνση http://en.wikipedia.org/wiki/Tassajara_Zen_Mountain_Center καθώς και στο δικό του σάιτ, στη διεύθυνση http://sfzc.org/tassajara/ Επίσης, θα ήθελα να επισημάνω κάτι που διαφεύγει της προσοχής πολλών –ενίοτε και πολλών δημοσιογράφων: στην αμερικάνικη πραγματικότητα, το «liberal» (που είθισται να αποδίδεται «φιλελεύθερος») σημαίνει κάτι αρκετά διαφορετικό από αυτό που έχει επικρατήσει να σημαίνει στη νέα ελληνική γλώσσα. Ψάξτε το λιγάκι –έχει ενδιαφέρον. Τέλος, το λεξικό βουδιστικών όρων της WikiPedia, λέει ότι το «τάνγκαριο» γράφεται στα Ιαπωνικά «旦過寮». Όσο το έψαξα στο Google, γυρίζει πίσω κινέζικα αποτελέσματα –που σημαίνει ότι δεν έχω τρόπο να τα ελέγξω, ενώ στο Shambhala Dictionary of Buddhism and Zen, υπάρχει ως δευτερεύον λήμμα (μέσα από το λήμμα «tanga») και σημαίνει τους ξενώνες που έχουν οι ναοί για να διανυκτερεύουν οι περιπλανώμενοι ιερείς ή οι προσκυνητές. Τα ιδεογράμματα, πάντως, σημαίνουν «χώρος για να περάσεις τη νύχτα», οπότε μάλλον το λεξικό έχει δίκιο...