Περίπτωση #29 από το Πρώτο Βιβλίο του Σίντζι Σομπογκένζο

Μια μέρα, ο Δάσκαλος Ζένγκεν πήγε με τον δάσκαλό του, τον Δάσκαλο Ντόγκο, να επισκεφθούν ένα σπίτι στο οποίο κάποιος είχε μόλις πεθάνει, προκειμένου να εκφράσουν τα συλλυπητήριά τους. Όταν έμειναν μόνοι τους στο δωμάτιο με το φέρετρο, ο Δάσκαλος Ζένγκεν το χτύπησε ελαφρά και είπε στον Δάσκαλο Ντόγκο «Είναι ζωντανός ή νεκρός;»

Ο Δάσκαλος Ντόγκο είπε «Δε θα πω "ζωντανός ή νεκρός"».

Ο Δάσκαλος Ζένγκεν είπε «Γιατί δε θα πεις;»

Ο Δάσκαλος Ντόγκο είπε «Δε θα το πω ποτέ. Δε θα το πω ποτέ».

Καθώς επέστρεφαν στον ναό, ο Δάσκαλος Ζένγκεν είπε «Δάσκαλε! Σε παρακαλώ, δώσε μου την απάντησή σου τώρα! Αν δεν το κάνεις, θα σε χτυπήσω!»

Ο Δάσκαλος Ντόγκο είπε «Αν θέλεις να με χτυπήσεις, χτύπα με. Δε θα το πω».

Ο Δάσκαλος Ζένγκεν έδωσε στον δάσκαλό του αρκετές γροθιές, όμως ο Δάσκαλος Ντόγκο εξακολούθησε να αρνείται να απαντήσει.

Όταν επέστρεψαν στον ναό, ο Δάσκαλος Ντόγκο είπε «Νομίζω ότι θα ήταν καλύτερα να φύγεις από τον ναό. Ωστόσο, αν ο Ηγούμενος ακούσει ότι φεύγεις, θα δημιουργηθεί ζήτημα».

Μετά τον θάνατο του Δασκάλου Ντόγκο, ο Δάσκαλος Ζένγκεν πήγε στον ναό του Δασκάλου Σέκισο. Εκεί, είπε στον Δάσκαλο Σέκισο την ιστορία και του ζήτησε τη διδασκαλία του.

Ο Δάσκαλος Σέκισο είπε «Δε θα πω "ζωντανός ή νεκρός"».

Ο Δάσκαλος Ζένγκεν είπε «Γιατί δε θα πεις;»

Ο Δάσκαλος Σέκισο είπε «Δε θα το πω ποτέ. Δε θα το πω ποτέ».

Ακούγοντας τα λόγια αυτά, ο δάσκαλος Ζένγκεν τελικά κατάλαβε.

Το παραπάνω ήταν ένα από τα πρώτα κοάν που άκουσα από τον πρώτο μου δάσκαλο. Πρέπει να ήταν κάτι που με απασχολούσε εκείνη την περίοδο. Άρχισα να μελετάω τον Βουδισμό για τον ίδιο λόγο που το κάνουν πολλοί άνθρωποι: επειδή ανησυχούσα για τον θάνατο. Η χριστιανική εξήγηση για το τι σημαίνει ο θάνατος και τι συμβαίνει μετά, δε με ικανοποιούσε, όμως εξίσου μη ικανοποιητική εναλλακτική έβρισκα και τον αθεϊσμό –υποθέτω ότι αυτό είχε να κάνει κατά πολύ με την επιθυμία μου να προσκολληθώ στην ελπίδα ότι υπάρχει μετά θάνατο ζωή, όμως σημαντικό ρόλο έπαιξε και το ότι οι άθεοι που γνώριζα (ή κείμενα των οποίων διάβαζα), έμοιαζαν εξίσου υπερόπτες και αυτάρεσκοι με τη γνώση τους ότι δεν υπάρχει μετά θάνατο ζωή με τους θρησκευόμενους που ήξεραν όλες τις λεπτομέρειες γύρω από το τι γίνεται αφού πεθάνεις. Καμία από τις δύο απόψεις δε μου φαινόταν ιδιαίτερα πειστική.

Για κάποιο διάστημα, μου είχε φανεί ελκυστική η ιδέα της μετενσάρκωσης –τουλάχιστον, έδειχνε πιο λογική από τη χριστιανική αντίληψη. Θέλω να πω, πάντοτε με απασχολούσε το τι συνέβαινε με κάποιο άτομο, οι αμαρτίες του οποίου ζύγιζαν –κατά το χριστιανικό πλάνο– ελάχιστα περισσότερο από τις καλές του πράξεις. Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλοί τέτοιοι άνθρωποι και δεν μπορούσα να καταλάβω: αυτοί πετάγονταν στην κόλαση μαζί με τον Αδόλφο Χίτλερ και τον Ιωσήφ Στάλιν; Τουλάχιστον με τη μετενσάρκωση, είχες άλλη μια ευκαιρία να αλλάξεις τα ποσοστά σου, όμως ούτε και αυτή η θεωρία με κάλυπτε εντελώς.

Όταν άκουσα την παραπάνω ιστορία, μου άρεσε πολύ. Τη βρήκα την πιο λογική εξήγηση που είχα ακούσει. Ο Δάσκαλος Ζένγκεν θέλει να περιορίσει τον πραγματικό κόσμο σε δύο μόνο κατηγορίες τις οποίες πιστεύει ότι κατανοεί πλήρως: ο άνθρωπος στο φέρετρο είναι είτε ζωντανός (πιθανώς στον παράδεισο ή στην κόλαση ή εν αναμονή της μετενσάρκωσής του), είτε νεκρός. Όμως ο δάσκαλός του δε θέλει να περιορίσει την πραγματικότητα στις δύο αυτές κατηγορίες –είναι απλώς περιγραφές και όχι το ίδιο το πράγμα.

Η ζωή και ο θάνατος δεν είναι παρά πραγματικές καταστάσεις στην παρούσα στιγμή. Ακόμα και αν ξέρεις τι θα συμβεί μετά τον θάνατο, δεν μπορείς να ξέρεις πραγματικά. Θέλω να πω, ξέρω ότι στις 24 Οκτωβρίου πρόκειται να δώσω μια διάλεξη στο Χέιστινγκς της Νεμπράσκα, όμως δεν έχω ιδέα πώς θα είναι. Θα μπορούσα να μαζέψω ό,τι στοιχείο και πληροφορία έχει γραφτεί ποτέ για το Χέιστινγκς της Νεμπράσκα, και ακόμα και τότε δε θα ξέρω την πραγματική κατάσταση του τι θα γίνει όταν θα πάω εκεί.

Το παραπάνω κοάν δεν αναφέρεται μόνο στη ζωή και τον θάνατο –αναφέρεται στην όλη μας προσέγγιση γύρω από τη γνώση και την απουσία της. Μας ενδιαφέρει πολύ το να αποκτούμε γνώσεις και ο Ζένγκεν νόμιζε ότι ο δάσκαλός του είχε κάποια γνώση που ο ίδιος δεν είχε. Πίστευε ότι αν ο Δάσκαλός του, του έλεγε αυτό που ήξερε, θα αποκτούσε και ο ίδιος τη συγκεκριμένη γνώση και το θέμα θα έληγε. Όμως τα πράγματα δεν είναι ποτέ έτσι.

Μερικά χρόνια μετά, όταν θέτει το ίδιο ερώτημα στον Σέκισο, ο Ζένγκεν είναι άλλος άνθρωπος. Η άσκησή του έχει ωριμάσει και έχει πάψει να αναζητά τη γνώση των άλλων. Έτσι, όταν ακούει για μια ακόμα φορά την ίδια ακριβώς απάντηση, κατανοεί.

Μπραντ Ουόρνερ – Πέμπτη, 28 Σεπτεμβρίου 2006