Chuck Klosterman IV

Πριν φύγω για την Ιαπωνία, πήγα μια βόλτα από το Book Soup στη λεωφόρο Σάνσετ για να βρω κάτι για διάβασμα στο αεροπλάνο –η ιδέα είναι ανόητη, καθώς σχεδόν ποτέ δεν καταφέρνω να διαβάσω πολύ όταν πετάω για Ιαπωνία. Μετά από δύο ώρες πτήσης, οι αεροσυνοδοί σβήνουν όλα τα φώτα, και αισθάνομαι σαν ηλίθιος αν έχω το δικό μου αναμμένο, ενώ πιο πριν, όλο και κάτι γίνεται (σερβίρουν φαγητό κ.λπ.). Όλα αυτά, έχουν ως αποτέλεσμα να διαβάζω το πολύ καμιά δεκαριά σελίδες από το βιβλίο που έχω φέρει μαζί μου.

Το θέμα, ωστόσο, είναι ότι μου αρέσει να διαβάζω –χώρια που είναι και μια καλή δικαιολογία για να αγοράσω κάτι καινούριο. Βασικά, σκεφτόμουν να αγοράσω το The Man Who Heard Voices, το οποίο αναφέρεται στο πόσο δυσκολεύτηκε ο Μ. Νάιτ Σάιλαμαν (νομίζω έτσι γράφεται το όνομά του –M. Night Shaylaman) να γυρίσει την καινούρια του ταινία, αυτή που δεν είδε κανείς (ούτε κι εγώ). Όμως το βιβλίο φαίνεται καλό, κυρίως επειδή κι εγώ έχω αναλάβει να γυρίσω μια ταινία εδώ πέρα. Αν κανείς έχει τίποτα καλές ιδέες σχετικά, θα χαρώ πολύ να τις ακούσω –για όσους ενδιαφέρονται, οι όροι είναι ότι έχουμε κάμποσα λεφτά για επένδυση, η εταιρεία μας πρέπει να συμμετάσχει στην παραγωγή και η ταινία πρέπει να είναι άσχετη από τον Ούλτραμαν (Ultraman).

Τέλος πάντων, ενώ ήμουν στο βιβλιοπωλείο, είδα ότι έχει βγάλει καινούριο βιβλίο ο Τσακ Κλόστερμαν (Chuck Klosterman) και αποφάσισα να αγοράσω αυτό. Το γράψιμο του Κλόστεμαν μου αρέσει πολύ, χώρια που για μια περίοδο έζησε στο Άκρον, χώρια που είναι και μέγας φαν των KISS –συνδυασμός που σκοτώνει. Το πρώτο βιβλίο του που διάβασα, ήταν το Killing Yourself to Live και ήταν πολύ καλό. Στη συνέχεια, διάβασα το Fargo Rock City, το οποίο ήταν επίσης καλό, μέχρι το τέλος, όπου αρχίζει να μιλάει διαρκώς για τον αλκοολισμό του. Ο Ρόμπιν Χίτσκοκ, έχει ένα πολύ ωραίο τραγούδι που λέγεται "Tell Me About Your Drugs" –πρόκειται για ένα σαρκαστικό παραλήρημα σχετικά με τους ανθρώπους που αρέσκονται να προσφέρουν στους άλλους τις εμπειρίες τους με τα ναρκωτικά. Βαρετοοοοό! Το ίδιο ισχύει και με τις ιστορίες για μεθύσια, όμως στο βιβλίο του Κλόστερμαν, αυτό συμβαίνει στις τελευταίες είκοσι σελίδες και το υπόλοιπο είναι πολύ καλό, οπότε τον συγχωρώ και εξακολουθώ να το συνιστώ.

Το Chuck Klosterman IV είναι μια συλλογή από άρθρα που έγραψε για το SPIN, το Esquire και ακόμα και το Akron Beacon Journal (γιεεεεε!). Το πρώτο μέρος του βιβλίου, αποτελείται κυρίως από πορτρέτα διασημοτήτων και ρεπορτάζ-έρευνα. Το κομμάτι για τη Μπρίτνεϊ Σπιρς ακούστηκε πολύ, όμως δεν είναι αυτό το αγαπημένο μου –πιο πολύ με ενδιέφερε το ρεπορτάζ για τον Μόρισεϊ και για το ότι ένα μεγάλο κομμάτι του κοινού του, ειδικά στο Λος Άντζελες είναι ισπανόφωνο (ομολογώ ότι αυτό δεν το ήξερα). Επίσης, υπάρχει και ένα αρκετά αστείο κομμάτι για τα μέντιουμ του Άκρον. Ο Κλόστερμαν δεν παίζει μπόουλινγκ, όμως πήγε σε διάφορα μέντιουμ και τους ρώτησε αν είχε καμιά ελπίδα να παίξει επαγγελματικό μπόουλινγκ και, όπως το είχα φανταστεί, οι περισσότεροι του είπαν αυτό που νόμιζαν ότι ήθελε να ακούσει.

Το δεύτερο μέρος του βιβλίου δεν ήταν τόσο καλό όσο το πρώτο. Κατ’ αρχάς, στο πρώτο μέρος, κάνει μια μικρή εισαγωγή σε κάθε κείμενο, λέγοντας στον αναγνώστη μερικές πληροφορίες σχετικά με το πότε, πώς και γιατί γράφτηκε. Γενικά αυτή η ιδέα μου αρέσει, όμως στο δεύτερο μέρος δεν το κάνει –για την ακρίβεια, αντικαθιστά τις ιστορίες αυτές με κάτι χαζά προβλήματα του τύπου «Είσαι μέσα σε μια βάρκα καταμεσής του πελάγου μαζί με τον χειρότερό σου εχθρό και με ένα φιλικό σκυλάκι. Ποιον θα φας από τους δύο;» Στο βιβλίο του Κλόστερμαν δεν υπάρχει το συγκεκριμένο υποθετικό σενάριο, όμως υπάρχουν διάφορα άλλα, ανάλογα. Απ’ ό,τι ξέρω, αυτού του είδους τα ερωτήματα αρέσουν σε πολλούς αλλά προσωπικά μου φαίνονται άνευ αντικειμένου –αν βρεθώ ποτέ σε μια τέτοια κατάσταση, θα κάνω αυτό που θα κάνω. Δεν υπάρχει λόγος να χαραμίζει κανείς τα εγκεφαλικά του κύτταρα σε τέτοιες σκέψεις. Φαντάζομαι βέβαια ότι αν θες να σκέφτεσαι, και να σκέφτεσαι, και να σκέφτεσαι όλη την ώρα, θα θέλεις και τέτοιου είδους μαλακίες προκειμένου να μην κολλήσει η σκουπιδόσουπα που έχεις στον εγκέφαλό σου.

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο που αναφέρει ο Κλόστερμαν, είναι αυτό που αποκαλεί «παράδοξο της επιλογής» και το οποίο συνοψίζει στη φράση «οι επιλογές μας κάνουν καταθλιπτικούς». Και όντως, ισχύει. Παρότι ο Κλόστερμαν αποδίδει τα εύσημα για την ιδέα αυτή σε έναν καθηγητή ονόματι Μπάρι Σουόρτς (Barry Schwartz), η ιδέα υπάρχει από πολύ παλιότερα. Υπάρχει μάλιστα και ένα διάσημο βουδιστικό ποίημα που ξεκινάει με τη φράση «Ο Δρόμος δεν είναι δύσβατος –αρκεί να πάψεις να επιλέγεις».

Ο Κλόστερμαν, αναφέρει το παράδοξο της επιλογής, μιλώντας για τον Τζόνι Κάρσον (Johnny Carson). Όταν πέθανε ο Κάρσον, όλοι είπαν «δε θα υπάρξει άλλος Τζόνι Κάρσον» –και όντως, καθώς όλοι οι Αμερικανοί ήξεραν ποιος ήταν ο Τζόνι Κάρσον, είτε τους άρεσε, είτε όχι. Στην εποχή μας, ακόμα και γάτες περί την ποπ κουλτούρα (όπως ο Κλόστερμαν), μπορεί να μην πάρουν χαμπάρι πολλά πράγματα που έχουν τεράστια επιτυχία σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, απλώς και μόνο επειδή πλέον προσφέρονται πολύ περισσότερες επιλογές και κανείς δεν μπορεί να τις παρακολουθήσει όλες. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν πρόκειται να υπάρξουν άλλοι Μπιτλς. Είναι αδύνατο να έχει κανείς τέτοιου είδους απήχηση, εκτός αν καταργήσουμε εντελώς το Ίντερνετ, την καλωδιακή τηλεόραση, το δορυφορικό ραδιόφωνο και όλα τα υπόλοιπα ΜΜΕ στα οποία έχουμε πρόσβαση.

Όπως έλεγε και ο Μπος, "57 Channels And Nothing On". Ακόμα και στην εποχή των τρισεκατομμυρίων επιλογών, αυτά που πραγματικά αξίζουν είναι ελάχιστα. Το γεγονός ότι σήμερα ο κάθε πικραμένος (και ο αδερφός του) μπορεί να γίνει συγγραφέας, σκηνοθέτης, γραφίστας ή μουσικός με το πάτημα ενός κουμπιού (τι να λέμε; Άμα θες, παριστάνεις και τον Δάσκαλο του Ζεν. Σάμπως θα καταλάβει κανείς ότι δεν είσαι;) δε φαίνεται να έχει βοηθήσει να παράγονται περισσότερα καλά πράγματα. Στην καλύτερη, μερικά καλά πράγματα που ίσως να μην είχαν φτάσει στο κοινό, σήμερα έχουν περισσότερες πιθανότητες να φτάσουν –όμως τα πράγματα αυτά θα παράγονταν ούτως ή άλλως. Οι κάθε είδους καλλιτέχνες που έχουν πραγματικό πάθος για αυτό που κάνουν, εξακολουθούν να δημιουργούν ακόμα και αν δεν έχουν την παραμικρή πιθανότητα να δει ή να ακούσει κανείς αυτό που κάνουν. Σχεδόν κανείς δε διάβασε το Σομπογκένζο του Ντόγκεν για 800 χρόνια μετά τη συγγραφή του –μιλάμε ότι δεν υπήρχαν καν τυπογραφεία τότε! Όμως ο άνθρωπος έκατσε και έγραψε 95 γαμημένα κεφάλαια.

Το παράδοξο της επιλογής σχετίζεται και με τον Βουδισμό. Αν διαβάσεις Ντόγκεν, θα βρεις πολλά κεφάλαια στα οποία υμνεί τις αρετές του Βουδισμού, όμως αξίζει να σκεφτεί κανείς ότι την εποχή του (δηλαδή, τον 13ο αιώνα), οι εναλλακτικές που υπήρχαν, ήταν πολύ λιγότερες από αυτές που έχουμε σήμερα. Κανείς στην Ιαπωνία δεν είχε καν ακουστά τον Χριστιανισμό, τον Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ και η έννοια θρησκεία σήμαινε είτε την ιαπωνική λαϊκή θρησκεία (τον Σιντοϊσμό), είτε τον Βουδισμό. Την εποχή εκείνη, υπήρχαν λίγα παρακλάδια του Βουδισμού και ο Ντόγκεν αποφάσισε να τα δοκιμάσει Ο εσωτερικός Βουδισμός του φάνηκε ελλιπής, στον Βουδισμό Ζεν του στιλ Ρινζάι βρήκε κάτι πιο αξιόλογο (αλλά ακόμα κάτι του έλειπε) και τελικά ανακάλυψε την αλήθεια μέσω της μελέτης και της άσκησης στον Βουδισμό Ζεν του στιλ Σότο.

Σήμερα, έχουμε περίπου ένα τρισεκατομμύριο θρησκείες για να διαλέξουμε –μόνο ο Βουδισμός, έχει στην αγορά περί τις διακόσιες ποικιλίες. Οπότε, πώς ξέρουμε ποια είναι η κατάλληλη; Προσωπικά, έχω ήδη απαντήσει στο ερώτημα αυτό, όμως εγώ ήμουν τυχερός ως προς το ότι το αυθεντικό πράγμα ήταν πάντοτε πολύ κοντά μου. Τις λίγες φορές που ήρθα σε επαφή με κακούς δασκάλους, τους απέρριψα αμέσως –δεν ξέρω πώς έγινε αυτό, όμως έγινε και έτσι δεν έχασα πολύ χρόνο ψάχνοντας και ξανά-ψάχνοντας. Είδα και μερικά άλλα πράγματα, όμως το γεγονός ότι επρόκειτο για παπαριές ήταν εξόφθαλμα ορατό χωρίς καν να χρειαστεί να τα ψάξω διεξοδικά.

Πρόσφατα, κάποιοι με κατηγόρησαν ως «σεχταριστή», όμως –σας ορκίζομαι– δεν έχω την παραμικρή ιδέα τι εννοούν. Φαντάζομαι ότι οι άνθρωποι αυτοί πιστεύουν ότι αν κανείς επιμείνει ξεκάθαρα σε μια ιδέα/αρχή, υπονοεί ότι θα πρέπει να πάμε και να σκοτώσουμε όσους δεν την πιστεύουν ή, στην καλύτερη περίπτωση, πρέπει να πάμε να καρφώσουμε ακίδες από μπαμπού κάτω από τα νύχια τους μέχρι να πουν ότι συμφωνούν μαζί μας. Φυσικά, όλα αυτά είναι αλήθεια, όμως…

ΟΧΙ! ΟΧΙ! Αστειεύομαι! Πρέπει να προσέχω τι λέω. Ή ίσως δεν πρέπει. Ο Μπομπ Ντίλαν, είχε πει κάποτε κάτι πολύ καλό –όταν ένας δημοσιογράφος τον ρώτησε αν ανησυχεί μήπως ορισμένα από τα τραγούδια του παρεξηγηθούν και, για παράδειγμα, θεωρηθούν ως προτροπή για χρήση ναρκωτικών κ.λπ., εκείνος απάντησε «Δεν είναι δικό μου πρόβλημα». Μου αρέσει αυτό. Ταιριάζει πολύ με το πώς αισθάνομαι. Δεν μπορώ να εμποδίσω τον κόσμο να παρερμηνεύσει τα λεγόμενά μου, εκτός αν το βουλώσω για πάντα, και κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να γίνει. Συνεπώς, άμα θέλετε να παρεξηγήσετε αυτά που λέω, παρεξηγήστε τα. Δεν είναι δικό μου πρόβλημα.

Τέλος πάντων, οι επιλογές μας προκαλούν δυστυχία. Δεν έχω δει κανέναν να ευτύχησε επειδή δοκίμαζε τη μια και μετά την άλλη φιλοσοφία μέχρι να βρει την κατάλληλη. Όταν κάνεις κάτι τέτοιο, απλώς εθίζεσαι στο να είσαι Αναζητητής της Αλήθειας –είναι πολύ καλύτερα να μείνεις σε ένα πράγμα και να το ακολουθήσεις ως το τέρμα. Βεβαίως, χρειάζεται να προσέξεις μήπως αυτό που έχεις επιλέξει είναι κάτι του στιλ Άουμ Σινρίκιο, όμως δεν είναι αναγκαίο να δοκιμάσεις τα πάντα. Οι περισσότερες από τις επιλογές που περνάνε στις μέρες μας για θρησκεία ή για διαλογισμός είναι σκατά –θυμηθείτε τον Νόμο του Στέρτζεον (Sturgeon's Law): το 98% από οτιδήποτε, είναι σκουπίδια.

Αν δεν πίστευα απόλυτα στον δρόμο που παραδόθηκε στον δάσκαλό μου και τον οποίο εκείνος πέρασε και σε εμένα, δεν θα γινόμουν μέρος της συγκεκριμένης γενεαλογίας. Γιατί να το κάνω; Αν θέλετε κάποιον που να σας πει ότι και όλες οι άλλες μέθοδοι διαλογισμού που υπάρχουν στην πιάτσα είναι εξίσου ΟΚ, δεν είμαι αυτός που ψάχνετε. Μπορεί να υπάρχουν γύρω μας ένα εκατομμύριο και βάλε επιλογές, όμως εμένα με νοιάζει η μια –οι άλλες δε μου κινούν καν το ενδιαφέρον.

Μπραντ Ουόρνερ - Τετάρτη, 20 Σεπτεμβρίου 2006

Σ.τ.Μ. Όσοι θέλουν να μάθουν περισσότερα στοιχεία για ορισμένες από τις αναφορές του κειμένου μπορούν να τσεκάρουν τα παρακάτω links:

M. Night Shyamalan (όχι Shaylaman!)
Ultraman
Chuck Klosterman
Barry Schwartz
Παράδοξο της επιλογής (The Paradox of Choice)
Johnny Carson
Νόμος του Στέρτζεον (Sturgeon's Law)