Tuesday, January 4, 2011

Χριστός ημάς εξηγόρασεν εκ της κατάρας του νόμου


Αυτό έγραφε πάνω σε ένα φορτηγάκι παρκαρισμένο μπροστά σε ένα από τα μπλε κτήρια που είδα στον δρόμο που οδηγούσε στο Southern Dharma Retreat Center (SDRC) κοντά στο Άσβιλ της Βόρειας Καρολάινα –ήμουν επικεφαλής ενός ησυχαστηρίου εκεί το προηγούμενο Σαββατοκύριακο. Παρεμπιπτόντως, το SDRC βρίσκεται «κοντά στο Άσβιλ» με την ίδια λογική που η Τασαχάρα βρίσκεται «κοντά στο Μπιγκ Σερ», δηλαδή όχι ιδιαίτερα κοντά. Ξεκινώντας από το Άσβιλ, θες καμιά ώρα ανάβαση από έναν ορεινό δρόμο και μετά συνεχίζεις με έναν κατσικόδρομο μονής κατεύθυνσης που νομίζεις ότι δεν τελειώνει ποτέ, περνώντας πολύ κοντά από κάτι ιδιαίτερα άγριους γκρεμούς. Επειδή, δε, στον κατσικόδρομο υπάρχουν και σπίτια, μερικές φορές χρειάζεται να σταματήσεις και να περιμένεις να περάσουν κάτι αρχαία αγροτικά που τα οδηγούν ιδιαίτερα μαλλιαροί τύποι με καραμπίνες κρεμασμένες πίσω τους. Εδώ που τα λέμε, δεν τους είδα και πολύ καλά τους τύπους αυτούς και φαντάζομαι ότι είναι μια χαρά παιδιά, όμως σε κάποια φάση που καθόμασταν στο ησυχαστήριο, άκουσα ντουφεκιές και κάποια στιγμή που ανεβαίναμε και πέρασα μπροστά από μια εκκλησία, ήμουν πίσω από ένα μεγάλο κόκκινο αγροτικό που είχε ένα αυτοκόλλητο που έλεγε «I'm a coon hunter». Υποθέτω ότι εννοούσε ότι κυνηγάει «ρακούν», έτσι; (Σ.τ.Μ. η λέξη «coon» εκτός ρακούν είναι και μια πολύ παλιά ρατσιστική λέξη για τους μαύρους) Πηγαίνοντας προς το SDRC, πέρασα από διάφορες γέφυρες ενός ποταμού που λέγεται French Broad River και αναρωτήθηκα αν είναι σωστό να ονομάζεις ένα ποτάμι French Broad River χωρίς να λες συγκεκριμένα για πια Γαλλίδα γκόμενα μιλάς (Σ.τ.Μ. η λέξη «broad», πέραν του γνωστού «πλατύς» σημαίνει και «γκόμενα» –ναι, πρόκειται για ένα μάλλον κρύο λογοπαίγνιο).

Το ησυχαστήριο ήταν sold-out. Ήμασταν συνολικά 27 άτομα (μαζί μ’ εμένα) και υπήρχε και μια τραβεστί η οποία εξαφανίστηκε μέσα στην πρώτη που φτάσαμε –πριν κάνουμε Ζαζέν, πριν τις ομιλίες, πριν ακόμα φάμε για βράδυ. Απ’ ό,τι άκουσα, είπε σε κάποιον «Και να σκεφτείς ότι είχα εισιτήριο για να δω τον Δαλάι Λάμα και είπα όχι για να ‘ρθω σ’ αυτό το πράμα» και μετά καβάλησε το αγροτικό του (της;) και την έκανε με τις πάντες. ΟΚ –στην ευχή του Θεού. *

Το ίδιο το ησυχαστήριο ήταν μια χαρά, απ’ όσο τουλάχιστον μπορώ να πω. Το πρόγραμμα έπρεπε να το φτιάξω εγώ και προσπάθησα να το κάνω ταυτόχρονα αρκετά εύκολο ώστε να μη σκοτώσει τους νιουμπάδες στο Ζαζέν αλλά και αρκετά ζόρικο ώστε να μπορεί να θεωρηθεί ένα αξιοπρεπές ησυχαστήριο του Σότο Ζεν. Το Σάββατο είχαμε εννιά γύρους Ζαζέν, ξεκινώντας από τις 6:30 το πρωί –οι περισσότεροι ήταν των 30 λεπτών, εκτός από τον πρώτο της ημέρας που ήταν των 45. Την Κυριακή ακολουθήσαμε το ίδιο πρόγραμμα, όμως τελειώσαμε το μεσημέρι γιατί έτσι είναι το πρόγραμμα του κέντρου. Ακόμα, είχαμε δύο διαλέξεις/συζητήσεις, μια κάθε μέρα και βρήκα και χρόνο για ντοκουσάν (ιδιαίτερες κουβέντες μαζί μου –λες και χρειάζεται κανείς κάτι τέτοιο). Τα γεύματα ήταν περίπου τυπικά, σιωπηλά και με κάποιους ψαλμούς στην αρχή τους αλλά όχι στο στιλ οριόκι (το βίντεο αυτό γυρίστηκε σε ένα ησυχαστήριο που έκανα στη Σιζουόκα της Ιαπωνίας). Παρεμπιπτόντως, στο SDRC το φαγητό σερβίρεται σε μπουφέ και είναι γαμάτο –ό,τι μαγειρεύουν το μεγαλώνουν στην περιοχή και το ψωμί τους ειδικά είναι απίστευτο.

Το γκρουπ ήταν αρκετά ομοιογενές. Μερικοί φοιτητές, μερικοί μεγαλύτεροι, κάνα-δυο μεταλάδες, μερικοί πανκ στην ηλικία μου και μισοί-μισοί από πλευράς αντρών-γυναικών. Αν είχε μείνει η τραβεστί, η ισορροπία θα είχε γείρει προς τη μια μεριά. Αλλά προς ποια; Μεταξύ των μεταλάδων, ήταν και ο Ν. Ράνταλ Μπλάιθ (D. Randall Blythe ) από τους Lamb of God. Πολύ το χάρηκα που τον είδα εκεί. Τον συμπαθώ και σιγά-σιγά έχουν αρχίσει να μου αρέσουν και οι Lamb of God.

Στο τέλος της πρώτης ημέρας, οι συμμετέχοντες άρχισαν να δίνουν τις αξιολογήσεις τους για το ησυχαστήριο και για τον δάσκαλο. Οι περισσότερες ήταν θετικές και μερικές ήταν εξαιρετικά αρνητικές –ως συνήθως, εγώ μένω στις αρνητικές. Μια έλεγε κάτι σε στιλ «Ο δάσκαλος ήταν πολύ στενόμυαλος και προσκολλημένος στην πεποίθησή του ότι το Ζαζέν είναι το καλύτερο. Οι τέσσερεις ακρογωνιαίοι λίθοι της επίγνωσης (ή κάτι τέτοιο –δε θυμάμαι ακριβώς πώς το ‘λεγε) είναι η βάση της βουδιστικής άσκησης! Ανώριμος δάσκαλος!»

Η δική μου αντίδραση στο παραπάνω σχόλιο είναι ότι κατά την ώριμη προσωπική μου άποψη, το άτομο που το έγραψε αυτό έχει κακάκια μέσα στο κεφάλι του.

Πέραν της πλάκας, η συγκεκριμένη αξιολόγηση μου δίνει την ευκαιρία να αναφερθώ σε κάτι σημαντικό: μεταξύ των ανθρώπων που ασχολούνται με τον βουδισμό στις Η.Π.Α. υπάρχει η προσδοκία οι δάσκαλοι του Βουδισμού να είναι κάτι σαν παν-Βουδιστές. Δηλαδή, να μην εκπροσωπούν μια συγκεκριμένη παράδοση αλλά να αγκαλιάζουν όλες τις μορφές Βουδισμού. Και υπάρχουν πολλοί δάσκαλοι που το κάνουν: ανακατεύουν όλων των ειδών τις παραδόσεις φτιάχνοντας μια γλυκιά, οικουμενική σούπα που στην πραγματικότητα δεν εκφράζει καμιά συγκεκριμένη γενεαλογία όμως περιλαμβάνει τα πάντα. Εγώ αυτό το θεωρώ μια μαλακία και μισή και λέω να πα’ να γαμηθεί.

Αν πάω σε μια εκκλησία βαπτιστών και δω ότι ο παπάς εκεί έχει διαβάσει την Πεντάτευχο και το Κοράνι, θα εντυπωσιαστώ καθώς θα είναι κάτι σαν μπόνους, όμως δεν περιμένω ότι ο βαπτιστής παπάς θα με συμβουλέψει πώς να γιορτάσω το Ραμαζάνι ή πώς να κάνω ένα Μπαρ Μίτσβα –ένας βαπτιστής παπάς που προσφέρει τέτοιες υπηρεσίες σίγουρα τις κάνει τσαπατσούλικα. Εδώ που τα λέμε, αν ήμουν βαπτιστής, θα ήθελα ο παπάς μου να έχει εστιάσει την προσοχή του ειδικά στη μελέτη των διδασκαλιών της βαπτιστικής γραμμής του Χριστιανισμού και να μην ξέρει πολλά για την Πεντάτευχο ή το Κοράνι. Και θα είχα περισσότερη εμπιστοσύνη σ’ αυτά που λέει, αν μου έλεγε εξ αρχής ότι κατά τη γνώμη του το Ισλάμ και ο Ιουδαϊσμός είναι θεμελιωδώς λάθος –αν δεν πιστεύει κάτι τέτοιο, γιατί έγινε βαπτιστής παπάς και όχι ραβίνος ή ιμάμης; Βεβαίως, τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά αν έλεγε ότι πρέπει να προσηλυτίσουμε όλους τους εβραίους και τους μουσουλμάνους και να σκοτώσουμε όσους δε δουν το φως –εκεί περνάμε σε μια άλλη περίπτωση.

Ξέρετε, δεν έχω την παραμικρή ιδέα σχετικά με τη Βιπασάνα, τον θιβετανικό Βουδισμό, το στιλ Ρινζάι του Ζεν ή οποιοδήποτε άλλο είδος Βουδισμού. Στην πραγματικότητα, ξέρω αρχίδια και για τις άλλες γραμμές του Σότο Ζεν –βασικά ξέρω αυτά που έμαθα από τον Τιμ Μακάρθι και τον Γκούντο Νισιτζίμα. Ποτέ δεν ασκήθηκα σοβαρά στα άλλα στιλ και ποτέ δεν ενδιαφέρθηκα και ιδιαίτερα να προσπαθήσω. Ξέρω ορισμένους δασκάλους από τις άλλες αυτές γενεαλογίες τη δουλειά των οποίων θεωρώ πολύ αξιόλογη, όμως παρόλα αυτά εξακολουθούν να μη μ’ ενδιαφέρουν και πάρα πολύ. Αυτό δε σημαίνει ότι θέλω να πάω και να καταστρέψω αυτές τις άλλες γενεαλογίες όμως ειλικρινά, νομίζω ότι η γενεαλογία που μελέτησα είναι καλύτερη και πολύ πιο κοντά σ’ αυτό που δίδαξε πραγματικά ο Βούδας. Αν δεν το πίστευα, γιατί θα το δίδασκα; Γιατί οποιοσδήποτε θα δίδασκε ένα στιλ Βουδισμού το οποίο δεν πίστευε ότι είναι το καλύτερο; Ποιος θα πήγαινε ν’ ακούσει έναν τέτοιο δάσκαλο; Εγώ πάντως, σίγουρα όχι.

Ο Βουδισμός είναι κατά βάση μια προφορική παράδοση που περνάει προσωπικά από τον έναν δάσκαλο στον άλλον. Δεν είναι αναγκαίο ένας δάσκαλος μιας συγκεκριμένης γενεαλογίας να ξέρει τίποτα για οποιαδήποτε άλλη μορφή Βουδισμού πέρα από αυτή που παρέλαβε από τον δικό του δάσκαλο. Ναι, αν ξέρει αυτό είναι κάτι εξτρά και ωραίο αλλά από την άλλη, μπορεί και να τον τρικλοποδιάζει (και, αν θέλετε τη γνώμη μου, συνήθως αυτό συμβαίνει). Είναι καλό να τα πηγαίνεις καλά με τις άλλες γενεαλογίες και όλοι μας λίγο-πολύ το κάνουμε –έχω πολλούς φίλους που είναι Ρινζάι! Όμως δε χρειάζεται να προσπαθούμε να ενσωματώσουμε τις διδασκαλίες τους στις δικές μας προκειμένου να ικανοποιήσουμε κάποια παρεξηγημένη αντίληψη που θέλει όλους τους δασκάλους του Βουδισμού να αγκαλιάζουν όλες τις μορφές Βουδισμού. Γιατί θα ‘πρεπε να κάνουν κάτι τέτοιο;

Οι «τέσσερις ακρογωνιαίοι λίθοι της επίγνωσης» ή ό,τι άλλη παπαριά έγραψε αυτός ο τύπος στην αξιολόγησή του, είναι απλώς λόγια που προσπαθούν να προσδιορίσουν αυτό που ήθελε να πει ο Βούδας μια συγκεκριμένη στιγμή. Όμως αυτό που ήθελε να πει ο Βούδας δεν είχε να κάνει με λόγια. Τα λόγια μου, τα λόγια του Νισιτζίμα ή τα λόγια του Κόντο Σαουάκι, είναι ακριβώς τα ίδια. Όμως αν πάτε σε έναν δάσκαλο μιας συγκεκριμένης γενεαλογίας, μην περιμένετε να σας φραζάρει την αλήθεια με τον ίδιο τρόπο που θα το κάνει κάποιος από μια άλλη γενεαλογία.

Τέλος πάντων, είναι πολύ σημαντικό ένας δάσκαλος να είναι συνεπής στην παράδοσή του και, ακόμα πιο σημαντικό, στην προσωπική του κατανόησης της παράδοσης αυτής. Όλες αυτές οι συναισθηματικές σαχλαμάρες περί παν-βουδισμού δεν είναι παρά μια νερωμένη διδασκαλία η οποία ικανοποιεί μεν αυτούς που ψάχνουν κάποια ψευδαίσθηση ή τους αρέσει η πολιτική ορθότητα, είναι όμως λάθος. Βλέπουμε γύρω μας κάτι τύπους που ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν είκοσι διαφορετικές παραδόσεις, καθεμιά από τις οποίες χρειάζεται δεκαετίες για να αρχίσεις καν να την καταλαβαίνεις. Αν οι τύποι αυτοί δεν είναι τετρακοσίων ετών, απλώς πάνε να σας τη φέρουν και αν την πατήσετε είστε κορόιδα.

Αυτά –ελπίζω να σας άρεσε το παραλήρημά μου. Δε γαμιέται!

* Δε θέλω να προσβάλλω τα άτομα που επιλέγουν να ντύνονται γυναικεία ή να αλλάζουν φύλο. Όμως ειλικρινά δεν ξέρω αν θέλουν να τους προσφωνείς «αυτός» ή «αυτή»

Μπραντ Ουόρνερ – Τρίτη 29 Απριλίου 2008

ΥΓ
Στο κείμενο, έχω αποδώσει το «mindfulness» ως «επίγνωση» (έτσι το έχω αποδώσει και στο βιβλίο Πανκ Ζεν). Ορισμένοι το αποδίδουν και ως «εγρήγορση» –διαλέγετε και παίρνετε. Για όσους δεν είναι πολύ εξοικειωμένοι με τον Ιουδαϊσμό ή με το Ισλάμ, το Μπαρ Μίτσβα είναι μια τελετή για τα εβραιόπουλα (και των δύο φύλων) όταν μπαίνουν στην εφηβεία, το Ραμαζάνι είναι ένας μήνας νηστείας και προσευχής για τους Μουσουλμάνους και η Πεντάτευχος (ή Τόρα) είναι το βασικό θρησκευτικό βιβλίο του Ιουδαϊσμού και αντιστοιχεί στα πέντε πρώτα κεφάλαια της Παλαιάς Διαθήκης (Γένεση, Έξοδος, Λευιτικό, Αριθμοί και Δευτερονόμιο).

No comments: