Ντεσιμαρού και Νισιτζίμα

Τις προάλλες, πήρα ένα e-mail από έναν τύπο που έλεγε ότι επεσήμανε ορισμένες πολύ σημαντικές ομοιότητες μεταξύ των διδασκαλιών του Ταϊσέν Ντεσιμαρού, ιδρυτή της βουδιστικής ευρωπαϊκής οργάνωσης ΑΖΙ και του Γκούντο Νισιτζίμα. Και οι δύο δάσκαλοι μελέτησαν υπό τον Κόντο Σαουάκι και γνωρίζονταν μεταξύ τους, οπότε ο άνθρωπος που μου έστειλε το e-mail ήθελε να μάθει αν η βασική τους φιλοσοφία «(α) ήταν μια οπτική γωνία που προήλθε από συζητήσεις μεταξύ Ντεσιμαρού και Νισιτζίμα ως αμοιβαία επιρροή, (β) αναπτύχθηκε ανεξάρτητα από τον Νισιτζίμα λόγω της μελέτης του στο έργο του Ντόγκεν και ο Ντεσιμαρού επηρεάστηκε λόγω της σχέσης τους, ή (γ), ήταν κάτι στο οποίο έδινε ήδη έμφαση ο κοινός τους δάσκαλος, ο Κόντο Σαουάκι και οι διδασκαλίες τόσο του Ντεσιμαρού, όσο και του Νισιτζίμα περιέχουν το ‘αποτύπωμα’ του δασκάλου τους».

Να πώς απάντησα στο ερώτημα –για όποιον ενδιαφέρεται:

Δεν νομίζω ότι έχει να κάνει με το ότι ο ένας τους επηρέασε τον άλλον. Ο λόγος που αυτά που λένε ακούγονται παρόμοια, είναι απλώς επειδή τυγχάνει να είναι αλήθεια. Αν ένας επιστήμονας στη Βραζιλία και ένας επιστήμονας στην Ελβετία μετρήσουν το σημείο βρασμού του νερού και δουν ότι είναι οι 100 βαθμοί, δε θεωρούμε ότι θα πρέπει ο ένας να επηρέασε τον άλλον.

Ένα από τα προβλήματα με τη βουδιστική φιλοσοφία είναι ότι συχνά μοιάζει σαν οποιαδήποτε άλλη φιλοσοφία –δηλαδή, ότι μοιάζει σαν να είναι ένα σετ ιδεών στις οποίες έφτασε κάποιος επειδή έκατσε και σκέφτηκε. Όμως δεν είναι. Είναι μια κατανόηση (understanding) στην οποία φτάνει κανείς με το να μη σκέφτεται τίποτα. Και παρότι αυτό ακούγεται αδύνατο για τους περισσότερους ανθρώπους (επειδή θεωρούμε ότι ο μόνος τρόπος να κατανοήσουμε τα πράγματα είναι να τα σκεφτόμαστε), ο Βούδας ανακάλυψε ένα εντελώς διαφορετικό είδος κατανόησης.

Προκειμένου να εκφράσουμε την κατανόηση αυτή, χρησιμοποιούμε τα μόνα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας: τις λέξεις. Όμως οι λέξεις δεν επαρκούν και αυτός είναι ο λόγος που η διδασκαλία πρόσωπο με πρόσωπο είναι τόσο ζωτικό κομμάτι της βουδιστικής μελέτης. Υπάρχουν επίπεδα επικοινωνίας που απλώς δεν είναι διαθέσιμα στον γραπτό λόγο και το να προσπαθήσεις να μάθεις Βουδισμό διαβάζοντας βιβλία, είναι περίπου σαν να προσπαθείς να μάθεις να παίζεις ποδόσφαιρο διαβάζοντας βιβλία.

Τόσο ο Νισιτζίμα όσο και ο Ντεσιμαρού μελέτησαν με τον Κόντο Σαουάκι. Άρα, προφανώς ο δάσκαλός τους επηρέασε το πώς σκέφτονται. Επίσης, γνώριζαν ο ένας τον άλλον και μιλούσαν μεταξύ τους. Όμως θα ήταν λάθος να σκεφτεί κανείς ότι η βασική φιλοσοφική τους θεώρηση προέρχεται από το ότι άκουγε ο ένας τις ιδέες του άλλου και τις αφομοίωνε.

Ξέρω πολύ καλά ότι όλα αυτά ακούγονται σαν μυστικιστικές παπαριές σε οποιοδήποτε δεν έχει περάσει τα τελευταία 20 χρόνια με το να κάθεται καθημερινά σε ένα μαξιλάρι, κοιτάζοντας έναν τοίχο. Δυστυχώς, δεν υπάρχουν διαθέσιμες λέξεις που θα κάνουν αυτά που λέω μια απόλυτη λογική πρόταση. Από την άλλη, θα ήθελα να αναφερθώ ξανά στο παράδειγμά μου με τους δύο επιστήμονες: Για κάποιον που δεν ξέρει τι είναι ένα θερμόμετρο και πώς λειτουργεί, το ότι οι δύο επιστήμονές μας κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το νερό βράζει στους 100 βαθμούς, ακούγεται μυστικιστικό –ένας τέτοιος άνθρωπος δεν μπορεί να καταλάβει τι σημαίνουν καν οι λέξεις αυτές και πιθανότατα απλώς εκπλήσσεται που οι δύο αυτοί επιστήμονες επέλεξαν ακριβώς τις ίδιες λέξεις. Για τον άνθρωπο αυτόν, οι δύο επιστήμονες θα πρέπει να επικοινώνησαν με κάποιον ψυχικό τρόπο.

Παρόλα αυτά, τέτοιου τύπου εξεζητημένες ερμηνείες δεν είναι πραγματικά αναγκαίες. Τα γεγονότα είναι όπως είναι και είναι στη διάθεση οποιουδήποτε θέλει να κοιτάξει. Ωστόσο, το να κοιτάξεις τα γεγονότα αυτά δεν είναι εύκολο –η κοινωνία μας (και εννοώ, όλη η ανθρώπινη κοινωνία), βασίζεται κατά πολύ στο να αποφεύγει επιμελώς την αλήθεια που μας κοιτάζει κατάμουτρα κάθε στιγμή της κάθε μέρας. Αν σταματήσεις να αποφεύγεις να κοιτάζεις την αλήθεια, δεν υπάρχει περίπτωση να μην την δεις.

Μπραντ Ουόρνερ – Τετάρτη 26 Ιουλίου 2006

Σ.τ.Μ. Για τον πολύ σημαντικό δάσκαλο Ταϊσέν Ντεσιμαρού, τον άνθρωπο που είναι σχεδόν αποκλειστικά υπεύθυνος για τη διάδοση του Ζεν στη Γαλλία, μπορεί κανείς να βρει περισσότερες πληροφορίες εδώ, εδώ και εδώ, ενώ για τον θρυλικό Κόντο Σαουάκι, πληροφορίες υπάρχουν εδώ.