Wednesday, May 13, 2009

A Nasty Bit of Work **


Πρόσφατα διάβαζα μια παρανοϊκή βουδιστική κόντρα (flame war) στο Ίντερνετ –συνήθως δεν ασχολούμαι με τέτοια πράγματα, όμως μου την επεσήμανε ένας φίλος και άρχισα να την παρακολουθώ, όπως κολλάς και παρακολουθείς το One Life to Live ή το General Hospital. Ένας από τους πρωταγωνιστές της όλης ιστορίας είναι ένας τύπος που θα ήθελε να είναι Δάσκαλος του Ζεν και που λέει διάφορα για τις τελετές, για τους Νόμους της Μηχανικής του Νεύτωνα και για ένα σωρό άλλα θέματα.

Ο τύπος αυτός, έχει μερικά πολύ σοβαρά ζητήματα με τον πρώην δάσκαλό του, τον οποίο αποκηρύσσει αλλά δύο προτάσεις μετά ικετεύει να τον ξαναδεχτεί κοντά του. Ορισμένα από τα πράγματα που λέει για τον δάσκαλό του είναι πραγματικά απίστευτα –ο φίλος μου που μου επεσήμανε την εν λόγω σαπουνόπερα, μου πρότεινε ειδικά ένα ποστ στο οποίο ο τύπος λέει στον πρώην δάσκαλό του, έναν ηλικιωμένο Ιάπωνα, κάτι σε στιλ «Πλησιάζει ο καιρός που θα πας στην Κόλαση» (ο πρώην Δάσκαλος, απ’ ό,τι φαίνεται, δούλευε κάποτε σε μια αυτοκινητοβιομηχανία, οπότε ο πρώην μαθητής του τον κατηγορεί ως υπεύθυνο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την καταστροφή της φύσης. Σε ένα άλλο, ιδιαίτερα αστείο ποστ, ο πρώην μαθητής λέει κάτι του τύπου, «Τώρα θα ρίξω την ατομική βόμβα και θα περιμένω για την παράδοση των Ιαπώνων» και στη συνέχεια αμολάει μια κουφή θεωρία την οποία δεν μπόρεσα να καταλάβω με τίποτα.

Κρίνοντας από τις απαντήσεις που παίρνει ο τύπος, μάλλον κανείς δεν τον παίρνει πολύ στα σοβαρά. Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένοι άνθρωποι στο σάιτ που μάλλον πιστεύουν ότι ο άνθρωπος έχει όντως κάτι να προσφέρει. Κάνας-δύο είναι εμφανώς ο ίδιος ο τύπος που κάνει ποστ με διαφορετικά ονόματα, όμως κάποιοι άλλοι δείχνουν πραγματικοί. Και η λογική τους μοιάζει να είναι: Παρότι ο τύπος είναι κακιασμένος απέναντι στον δάσκαλό του, φέρεται άσχημα σε όποιον γράφει στο σάιτ και γενικότερα είναι αναιδής, κακότροπος, βρωμιάρης και απαίσιος, ίσως οι διάφορες θεωρίες του να έχουν κάποιο περιεχόμενο.

Αυτός ο τρόπος σκέψης δεν είναι Βουδισμός. Και ο λόγος είναι ο εξής:

Ο Βουδισμός δεν είναι θεωρητικός ή διανοητικός (intellectual). Είναι πρακτικός. Και πρακτικός σημαίνει ότι δεν είναι κάτι που λειτουργεί στον χώρο της θεωρίας και της αφαίρεσης αλλά που δε λειτουργεί στον πραγματικό κόσμο. Ο Βουδισμός, είναι επίσης φιλοσοφία ηθικής, δεοντολογίας (morality), και για τους βουδιστές η ηθική επίσης δεν είναι κάτι το αφηρημένο –η βουδιστική ηθική είναι πρακτική ηθική. Το να πεις σε έναν γέρο άνθρωπο ότι πλησιάζει η ώρα που θα πάει στην Κόλαση είναι ανήθικο. Το να χλευάζεις έναν Ιάπωνα που έζησε τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο πετώντας χύμα κουβέντες για τις ατομικές βόμβες που σκότωσαν τους συμπατριώτες του και, πιθανώς, τους γείτονες, τους φίλους και τους συγγενείς του, είναι ανήθικο. Δεν έχει σημασία ποιος είναι ο σκοπός που προσπαθείς πετύχεις με τέτοιου είδους ανήθικες πράξεις. Οι κακοί τρόποι δεν είναι Βουδισμός –ποτέ δεν ήταν και ποτέ δεν μπορεί να είναι. Μπορείς να αραδιάσεις όσες «Εμπειρίες Φώτισης» θέλεις αλλά αν δεν μπορείς να συμπεριφερθείς σωστά, δεν έχεις καμία Φώτιση. Να είσαι Φωτισμένος, σημαίνει να συμπεριφέρεσαι ευγενικά και το να μπορείς να συμπεριφέρεσαι σαν κόσμιος άνθρωπος είναι ουσιαστικό στοιχείο του να είσαι Βουδιστής. Τέλος η συζήτηση.

Αν αυτός ο τύπος στο σάιτ και οι άνθρωποι που δείχνουν να τον πιστεύουν ήταν το μόνο δείγμα τέτοιας συμπεριφοράς, δε θα ασχολιόμουν να γράψω γι αυτούς –στην τελική, ο τύπος έχει συνολικά έναν μαθητή (αν κατάλαβα καλά) και ακόμα και αυτός ο ένας μαθητής δεν τον πάει και ιδιαίτερα. Δυστυχώς, ωστόσο, ο τύπος είναι απλώς ένα ακραίο δείγμα μιας τραγικά συνηθισμένης κατάστασης. Υπάρχουν πολλοί σαν κι αυτόν που είναι πολύ πιο επιτυχημένοι σ’ αυτό που κάνουν και η επιτυχία τους οφείλεται στο ότι μπορούν να ελέγχουν λίγο περισσότερο τα συναισθήματά τους. Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι πάντοτε (ή συνήθως) βουδιστές. Είναι όμως πάντοτε πρόβλημα.

Το πράγμα έχει ως εξής: ο Βουδισμός έχει να κάνει με αυτό που είναι πραγματικά ολοφάνερο. Αν λοιπόν κάποιος μοιάζει άσχημη περίπτωση (nasty bit of work –βλ. τον τίτλο του ποστ), αλλά δείχνει να έχει Βαθιά Γνώση, ο άνθρωπος αυτός είναι ακριβώς αυτό: μια άσχημη περίπτωση που μοιάζει να έχει Βαθιά Γνώση. Πολλοί άνθρωποι μπορούν να παραστήσουν το «δείχνει να έχει Βαθιά Γνώση» –δεν είναι δύσκολο. Και οποιοσδήποτε καλός ηθοποιός μπορεί να παρουσιαστεί ως πραγματικά «Ζεν» αν το θέλει. Όμως είναι πολύ πιο δύσκολο να διατηρήσει κανείς αυτήν την εικόνα εκτός σκηνής. Η φαινομενική «Βαθιά Γνώση» δεν έχει καμία αξία, αρκεί να αντιληφθεί κανείς ότι δεν έχει καμία αξία.

Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που είναι ιδιοφυίες στα μαθηματικά και που δέρνουν τη γυναίκα τους. Δεν υπάρχουν όμως Φωτισμένοι Δάσκαλοι που απλώς τυγχάνει να μην μπορείς να τους ανεχτείς.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του Βουδισμού, είναι ότι πρόκειται για μια παράδοση και για μια κοινωνική δομή. Αν αποκηρύσσεις τον δάσκαλό σου και τα πράγματα που σε δίδαξε, μπορεί να εξακολουθείς να έχεις κάτι αξιόλογο να πεις –υπάρχουν πολλοί κακοί δάσκαλοι γύρω μας που αξίζουν να τους αποκηρύξεις τόσο αυτούς, όσο και τις διδασκαλίες τους. Αν, όμως αποκηρύσσεις τον δάσκαλό σου και τα πράγματα που σε δίδαξε και συνεχίζεις μόνος σου, χωρίς δάσκαλο, ό,τι και αν έχεις να πεις –αξιόλογο ή όχι– δεν είναι Βουδισμός και δεν μπορεί ποτέ να είναι Βουδισμός. Και σ’ αυτό δεν υπάρχουν εξαιρέσεις. Δεν είναι Βουδισμός βάσει του ίδιου του ορισμού του Βουδισμού. Αν δεν υπάρχει παράδοση, δεν υπάρχει Βουδισμός –τόσο απλά.

Το θέμα αυτό με ζόρισε για πολύ καιρό. Δε μου αρέσουν οι παραδόσεις και οι κοινωνικές δομές –μπλέχτηκα με το πανκ ροκ με την πρόθεση να καταρρίψω όλες τις παραδόσεις και τις κοινωνικές δομές και δυσκολεύτηκα πολύ να αποδεχτώ τον ρόλο κάποιου που συνεχίζει μια παράδοση και που παίζει ένα σημαντικό ρόλο σε μια αναγνωρισμένη κοινωνική δομή. Ανακάλυψα, ωστόσο, ότι ο Βουδισμός, πέραν του ότι είναι μια παράδοση, έχει μια πραγματική αξία και όσο περισσότερο ασχολιόμουν, άρχισα να βλέπω ότι αυτή η αξία του, υπάρχει επειδή ακριβώς πρόκειται για μια παράδοση και μια κοινωνική δομή. Υπάρχει ένας πολύ καλός λόγος που οι αρχαίοι μοναχοί-γραφείς, δημιούργησαν μυθικούς δασκάλους για τον ίδιο τον Βούδα –τον εμπόδισαν έτσι από το να αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα ότι κάθε Βουδιστής Δάσκαλος πρέπει να έχει τον δικό του Δάσκαλο. Στον Βουδισμό, είναι απαραίτητη προϋπόθεση να έχει κανείς έναν δάσκαλο και παρότι μπορεί να είναι αποδεκτό (σε ακραίες περιπτώσεις) να αποκηρύξει κανείς έναν κακό βουδιστή δάσκαλο και να αναζητήσει έναν άλλον, αν δεν κάνει το δεύτερο βήμα (δηλαδή να βρει τον επόμενο δάσκαλό του), δεν είναι βουδιστής. Και δεν έχει «μα» και «μου» –απλώς δεν είναι βουδιστής.

Συνεπώς, το επιμύθιο της ιστορίας μας είναι: μη διαβάζετε βουδιστικούς τσακωμούς στο Ίντερνετ. Είναι εντελώς χάσιμο χρόνου, χώρια που θα καταλήξετε να γράφετε χαζά άρθρα όπως αυτό.


** «Nasty Bit of Work» («Άσχημη περίπτωση») είναι ο τίτλος ενός τραγουδιού των Starvation Army, από τον δίσκο τους Exection Style (Rave Records, 1990). Συγνώμη για την άσχετη αναφορά –μερικές φορές ξεχνάω ότι δεν ξέρει όλος ο κόσμος τι έγινε στο Οχάιο...


Μπραντ Ουόρνερ – Τετάρτη 5 Ιουλίου 2006

Σ.τ.Μ. Τα One Life to Live και General Hospital είναι ιστορικές αμερικανικές σαπουνόπερες. Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να κοιτάξουν εδώ (για το πρώτο) και εδώ (για το δεύτερο).

No comments: