Monday, May 4, 2009

Γιατί τη λένε άσκηση για κοσμικούς άμα δεν μπορείς να πηδήξεις;


Πριν από κάνα-δυο εβδομάδες, ήμουν στο Σεντ Πολ της Μινεσότα και μιλούσα στο Clouds In Water Zen Center*. Με κάλεσαν επειδή ο προηγούμενος «δάσκαλος καθοδηγητής» τους ήταν άτακτο παιδί και, ενώ έπρεπε να είναι όλο πνευματικότητα, πιάστηκε με τα ράσα κατεβασμένα. Τς, τς, τς. Τα παιδιά εκεί λοιπόν, ψάχνουν για αντικαταστάτη και κάνουν ακροάσεις για υποψήφιους.

Ως μέρος της διαδικασίας, έφτιαξαν ένα ερωτηματολόγιο για τους πιθανούς υποψήφιους και σκέφτηκα να το σχολιάσω κάπως, επειδή ορισμένες από τις ερωτήσεις τους έχουν ενδιαφέρον. Δεν τις παίρνω με τη σειρά, οπότε ξεκινάω από την ερώτηση #4 η οποία είναι απίστευτα μεγάλη και πάει κάπως έτσι:

«Οι ιδρυτές-προπάτορές μας, οι πρωτοπόροι του Ντάρμα που έφεραν την άσκηση αυτή στις Ηνωμένες Πολιτείες, ασκούνταν αυστηρά σε μοναστήρια για πολλά χρόνια. Η άσκησή τους ήταν εμφανής στη δύναμη, την αλογικότητά (equinity) και τη διαύγεια που μας τράβηξαν σ’ αυτούς. Οι οδηγίες του Βούδα να εγκαταλείψουμε τα μπλεξίματά μας και να ζήσουμε σε ένα ήσυχο μέρος, ήταν ίσως πιο κυριολεκτικές από όσο θα θέλαμε να πιστεύουμε. Είμαστε οικογενειάρχες, κοσμικοί μαθητές με δραστηριότητες στις κοινότητές μας και ερχόμαστε στα σέσιν όποτε μας βολεύει το πρόγραμμά μας. Κοροϊδευόμαστε; Πότε η κοσμική άσκηση είναι πραγματικά άσκηση;»

Όποιος έγραψε το παραπάνω κείμενο χρειάζεται, προφανώς, επιμελητή. Επίσης, είναι η πρώτη φορά που ακούω τη λέξη «αλογικότητα», όμως το Spell Check® μου την αναγνωρίζει, οπότε πρέπει να είναι πραγματική αγγλική λέξη **.

Όπως και να ‘χει, η απάντησή μου στο πρώτο μέρος της ερώτησης είναι: «Όντως;» Όντως αυτοί οι πρωτοπόροι του Ντάρμα πέρασαν χρόνια και χρόνια σε μοναστήρια κάνοντας διαλογισμό και ψέλνοντας από το πρωί μέχρι το βράδυ, αρπάζοντας κατραπακιές και ακούγοντας τον εξάψαλμο κάθε φορά που παρέβαιναν μια από τις εκατό χιλιάδες σπαστικές λεπτομέρειες για το πώς να διπλώνεις το πετσετάκι σου, με ποιο χέρι να κρατάς το στικάκι, πώς να σκουπίζεις τον πισινό σου όταν πας στην τουαλέτα κ.λπ.;

Έχουμε μεγαλώσει με διάφορες φαντασιώσεις του Χόλυγουντ σχετικά με το πώς πρέπει να ήταν η ζωή των μεγάλων αυτών δασκάλων πριν έρθουν απ’ τα μέρη μας. Το μόνο που ξέρουμε είναι ότι ήταν σαν τα φλας-μπακ από την παλιά τηλεοπτική σειρά Κουνγκ Φου με τον Ντέιβιντ Κάραντιν, όμως έχει αυτό καμιά σχέση με την αλήθεια; Από ό,τι είδα στην Ιαπωνία, αυτό το είδος της εκπαίδευσης στο Ζεν έχει εξαφανιστεί από την εποχή της Παλινόρθωσης Μεϊτζί (ήτοι το 1868 για όσους δεν έχουν διαβάσει ιστορία) και ακόμα και τότε ήταν αρκετά σπάνια. Η μεγάλη πλειονότητα των ιερέων του Ζεν της σημερινής Ιαπωνίας, πέρασαν –στην καλύτερη περίπτωση– κάνα-δυο μήνες πραγματικά σκληρής εκπαίδευσης και μετά τους αμόλησαν να πα να βρουν δικό τους ναό. Όταν δεν κάνουν κηδείες, συνήθως κάνουν καμιά ψιλοδουλειά στον ναό ή κάθονται στο πίσω δωμάτιο και βλέπουν τηλεόραση. Και σε πάρα πολλές περιπτώσεις, έχουν καταφέρει να αποφύγουν εντελώς το κέντρο εκπαίδευσης του Ζεν –προσωπικά έκανα την επίσημη μύηση στη σέκτα Σότο μην έχοντας πάει στο Εχέιτζι παρά μόνο ως τουρίστας (περί εκπαίδευσης και δη έντονης, καμία σχέση). Δεν είναι και τόσο ασυνήθιστο.

Η εντύπωσή μου για πολλούς από τους πρωτοπόρους του Ντάρμα που έφυγαν εκτός Ιαπωνίας είναι ότι δεν προσπαθούσαν να φέρουν μια αυστηρή άσκηση σε εμάς τους φουκαράδες τους άπιστους, αλλά ότι σε πολλές περιπτώσεις ήταν από τους ελάχιστους σοβαρά ασκούμενους και στην ίδια τους τη χώρα και πίστεψαν ότι δραπετεύοντας από την Ιαπωνία, θα κατάφερναν να στήσουν κάτι πιο σοβαρό κάπου αλλού. Ναι, ορισμένοι από τους τύπους που ήρθαν εδώ, πέρασαν όντως από
αυστηρή εκπαίδευση. Όμως ακόμα και σ’ αυτές τις περιπτώσεις, αυτή δεν είχε καμία σχέση με τις δικές μας χολιγουντιανές φαντασιώσεις. Και ακόμα και αν είχε, ποιος νοιάζεται; Δεν πρέπει να ανησυχούμε για τη δική τους ζωή αλλά για τη δική μας.

Η άσκηση που γίνεται στους ναούς του Ζεν στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι εξίσου αυστηρή με αυτή που γίνεται στα περισσότερα μέρη της Ιαπωνίας –συχνά μάλιστα, και περισσότερο. Όμως ένα μεγάλο μέρος από αυτό που πουλιέται για «αυστηρή άσκηση» (τόσο εδώ όσο και στη Μυστηριώδη Ανατολή) μου φαίνεται ανέκδοτο. Δεν είμαι σίγουρος τι χρειάζεται ο κόσμος αυτού του είδους την «αυστηρότητα» –πολύ συχνά είναι τόσο μακρινή από την καθημερινή μας ζωή που δεν έχει καμία πρακτική χρησιμότητα. Αυτό που είναι πραγματικά καλό στους αμερικάνικους ναούς έναντι των ιαπωνικών, είναι ότι στα κέντρα Ζεν στην Αμερική, δίνεται ευκαιρία για πραγματική άσκηση στον καθένα –κάτι τέτοιο είναι πραγματικά σπάνιο στην Ιαπωνία, κυρίως επειδή εκεί πέρα δεν ενδιαφέρεται σχεδόν κανείς.

Η κοσμική/εξωεκκλησιαστική άσκηση, υπήρξε σημαντικό κομμάτι του Βουδισμού από την αρχή του. Και σήμερα, είναι πιο σημαντική από ό,τι ποτέ. Στην πραγματικότητα, δε μου αρέσει η ιδέα ότι υπάρχουν άνθρωποι που είναι «επαγγελματίες βουδιστές». Η σημερινή κοινωνία δεν έχει χώρο για τον ρόλο αυτόν. Τα μέσα οικονομικής υποστήριξης για επαγγελματίες μοναχούς που υπήρχαν στο παρελθόν έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί και πολλοί από τους επαγγελματίες μοναχούς που έχω γνωρίσει, δεν ήταν παρά βδέλλες που απομυζούσαν τους οπαδούς τους ενώ οι ίδιοι ζούσαν μια πολύ άνετη ζωή, με τη δικαιολογία ότι οι υποκλίσεις, οι ψαλμωδίες και οι παπαρολογίες μια φορά την εβδομάδα, ήταν πραγματικό δώρο προς την κοινωνία. Προσωπικά, σέβομαι πολύ περισσότερο τους ανθρώπους που όντως δουλεύουν για να βγάλουν το ψωμί τους.

Όταν ο άνθρωπος που έγραψε την ερώτηση αυτή, ρωτάει «κοροϊδευόμαστε;» αυτό που ρωτάει πραγματικά είναι «δε θα έπρεπε να φύγουμε από την πεζή καθημερινή μας ζωή και να πάμε στον όμορφο μαγευτικό κόσμο των γαλήνιων μοναχών σε έναν ονειρικό ναό στα μακρινά βουνά;» Αν δεν μπορείς να βρεις την αλήθεια της ζωής σου εδώ, δε θα τη βρεις πουθενά αλλού. Το «κάπου αλλού», δεν υπάρχει.

Πρέπει ωστόσο, να αφοσιωθείς στην καθημερινή σου άσκηση –κοροϊδεύεις τον εαυτό σου, αν πιστεύεις ότι μια εβδομάδα αυστηρής άσκησης σε ένα σέσιν μπορεί να αντισταθμίσει το ότι έχεις παρατήσει το καθημερινό σου Ζαζέν εδώ και τρεις-τέσσερις μήνες. Η πραγματική άσκηση είναι η άσκηση που κάνεις καθημερινά, όταν δεν έχεις κάποιον γύρω να σε αναγκάζει να κάτσεις ακίνητος. Είναι πολύ πιο εύκολο να κάνεις Ζαζέν όταν υπάρχει κάποιος πάνω από το κεφάλι σου με ένα ραβδί και βρίσκεσαι σε έναν ναό από ό,τι να μην πας να δεις το Today Show κάθε πρωί ή τον Ντέιβιντ Λέτερμαν (David Letterman) κάθε βράδυ προκειμένου να κάνεις αυτό που πρέπει να κάνεις στο σπίτι σου.

Παρεμπιπτόντως, όσοι βρεθήκατε στην ομιλία μου στο Σεντ Πολ, ξέρετε ότι μίλησα με πολύ χαμηλότερους τόνους για το συγκεκριμένο θέμα εκεί από ό,τι εδώ. Ο λόγος είναι ότι πλέον βρίσκομαι αρκετά μακριά και δε φοβάμαι ότι θα με πλακώσετε στο ξύλο.

Μπραντ Ουόρνερ – Πέμπτη 20 Απριλίου 2006

Σ.τ.Μ.

* Το συγκεκριμένο κέντρο, αναφέρεται και στο ποστ «Ζήτω! Νικήσαμε!» της 26ης Απριλίου του 2006.

** Δεν είναι, όμως, ελληνική! Οι μόνες αναφορές που βρήκα στη λέξη, είναι σε κάποια παλαιότερα φιλοσοφικά κείμενα τα οποία την αναφέρουν ως την ιδιότητα που έχει το άλογο να είναι άλογο ή αυτό που κάνει το άλογο να ξεχωρίζει από οτιδήποτε άλλο. Όπως αναφέρω και στη ροή του κειμένου, η πρωτότυπη λέξη είναι «equinity».

Ακόμα, και σε σχέση με ορισμένες αναφορές του κειμένου, για το Εχέιτζι, τη μητρόπολη του Σότο Ζεν μπορείτε να μάθετε εδώ, για το Today Show (το αμερικανικό αντίστοιχο των πρωινών ειδησεογραφικών προγραμμάτων), μπορείτε να δείτε περισσότερα εδώ και για τον Ντέιβιντ Λέτερμαν, τον Πάπα της νυχτερινής τηλεόρασης, μπορείτε να βρείτε περισσότερα εδώ.

No comments: